እርሳቸው ግን አሁን ገና ኢትዮጵያዊ ሆንኩ ፣ምከንያቱም ኢትዮጵያዊ መብቴ የሚረገጥ ማለት ነውና››እያሉ ነው
‹ዳኛቸው፣ ዩኒቨርስቲውን እንደ ደጀንና ገዥ መሬት ተጠቅሞ መድፍ ሲተኩስብን ቆይቷል›› ሲሉ የነበሩ ህወሓቶች አሁን አንጀታቸው ቅቤ ሳይጠጣ አይቀርም፡፡ የፍልስፍና ምሁሩን ከዩኒቨርስቲው ማባረር ችለዋልና፡፡ስንብታቸውን አስመልክቶ ዳኛቸው ለአዲስ አድማስ እንደተናገሩት ‹‹ውሳኔው ፖለተካዊ መሆኑነን ማንም አይስተውም››፡፡

አደባባይ በመውጣት ሀሳባቸውን በመግለጽ ተለይተው የሚታወቁት ዳኛቸው በዩኒቨርስቲው ለሰባት ዓመታት አስተምረዋል፡፡ ዶክተሩ በአደባባይ በሚያደርጓቸው ተሳትፎዎች ደስተኛ ያልነበሩት ህወሓቶች ለዳኛቸው በሚቀርቧቸው ሰዎች አማካኝነት ከድርጊታቸው እንዲቆጠቡ ካልሆነም አገሪቱን ለቀው እንዲወጡ ሲወተውቷቸው ቆይተዋል፡፡

ከወራት በፊት በዩኒቨርስቲው የሚያቆያቸውን ኮንትራት ለመፈረም ሲንቀሳቀሱ ዶክመንታቸው ከዩኒቨርስቲው መዝገብ ክፍል ተፈልጎ መጥፋቱ ሰዎቹ ሊያባረሯቸው እንደወሰኑ ፍንጭ እንደሰጣቸው በወቅቱ መናገራቸው አይዘነጋም፡፡
በዩኒቨርስቲው ለሰባት ዓመታት ላስተማሩ መመህራን የሚሰጠው የእረፍት ጊዜ ተፈቅዶላቸው እረፍት ለመውጣት ሲጠባበቁ በብጣቂ ወረቀት መሰናበታቸው እንደተነገራቸው የሚገልጹት ዳኛቸው ‹‹አሁን ገና ኢትዮጵያዊ መሆኔን አወቅኩ ምክንያቱም መበቴ ተረገጠ››በለዋል፡፡

ዶክተር መረራ ጉዲና ትናንት ምሽት በተላለፈው የምርጫ ክርክር ወቅት‹‹ኢህአዴግ ምሁራንን አይወድም››በማለት መናገራቸውን የሚያስታውሱ የዳኛቸው ስንብት መንስኤ ምን እንደሆነ በደንብ ይገነዘቡታል፡፡

ዶ/ር ዳኛቸው አሰፋ ከሦስት ዐሥርት ዓመታት የአሜሪካ ቆይታ በኋላ በሚሌኒየሙ መባቻ ወደ አገራቸው ተመልሰው ላለፉት ሰባት ዓመታት በማስተማር ሥራ ላይ ቆይተዋል፡፡ ምሁሩ በዋናነት በአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ የፍልስፍና መምህር ቢኾኑም በሕግ ፋክልቲ፣ በሴንተር ፎር ሂዩማን ራይትስ፣ በኢትዮጵያ ጥናትና ምርምር ተቋም፣ በአምስት ኪሎ የሳይንስና ቴክኖሎጂ ፋክልቲ፣ በቴአትሪካል አርትስና በያሬድ የሙዚቃ ት/ቤትም አስተምረዋል፡፡ ለሰባት ተከታታይ ዓመታት በተጠቀሱት የትምህርት መስኮች በተለያየ ጊዜ ሲያስተምሩ ቢቆዩም ከጠየቁት የዓመት ዕረፍት(sabbatical leave) ጋር ተያይዞ ከዩኒቨርስቲው መሰናበታቸው ተሰምቷል፡፡ በዚኽ ዙሪያ አዲስ አድማስ ጋዜጣ ከዶ/ር ዳኛቸው ጋራ ተከታዩን አጭር ቆይታ አድርጓል፡፡

በአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ እና በእርስዎ መካከል ምንድን የተፈጠረው?

ከአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ አስተዳደር ጋራ በኹለት ጥያቄዎች ዙሪያ የማይታረቅ ልዩነት ተፈጥሯል፡፡ በመጀመሪያ የዩኒቨርስቲው የሴኔት ሕግና የቅጥር ውሌ ላይ በግልጽ እንደሰፈረው÷ አንድ መምህር ለስድስት ዓመት በተከታታይ ከአስተማረ፣ ለአገለገለበት ዘመን የአንድ ዓመት የጥናትና ምርምር ዕረፍት (sabbatical leave) እንደሚሰጠው ተደንግጓል፡፡ ኾኖም ግን ዩኒቨርስቲው ‹‹የጡረታ ሥርዓተ – ሒደቱን አላሟላኽም›› በሚል በሕጉ ፊት የማይጸና ሰበብ ፈጥረው ይገባኻል ብለው ከፈቀዱልኝ በኋላ መልሰው ነጥቀውኛል፡፡ ለማንኛውም መምህር ሥርዓተ ሒደቱን የማስፈጸም ሓላፊነት የሰው ሀብት አስተዳደሩ ድርሻ ኾኖ ሳለ እኔን ተጠያቂ ማድረጋቸው ብዙዎችን አስገርሟል::

በነገራችን ላይ የጥናት ዕረፍት ፈቃዴን የጠየቅኹት ከሦስት ዓመት በፊት፣ ስድሳ ዓመት ሳይሞላኝ ነበር፡፡ በየሰበቡ ሲጓተት ስለቆየ ወደ ስድሳ ዓመቱ ገደብ ደረስኹ፡፡ ጉዳዩ ወደ ማኅበራዊ ፍርድ ቤት ከመሔዱ አስቀድሞ ውስጣዊ ተቋማዊ መፍትሔ ለማበጀት ወደ ዩኒቨርስቲው የቦርድ ሰብሳቢ ቀርቦ ምላሽ ስጠባበቅ ከሦስት ወራት በላይ ተቆጥረዋል፡፡

የሥራ ውሌን በተመለከተ፣ የፍልስፍና ትምህርት ክፍል የእኔን የአገልግሎት ቆይታ እንደሚፈልግና በተለይም በቅርቡ ለሚጀምረው የሦስተኛ ዲግሪ መርሐ ግብር ተሳትፎዬ እንደሚጠቅም በሙሉ ድምፅ ተስማምቶ በመወሰኑ ውሌ እንዲራዘም ለማኅበራዊ ሳይንስ ኮሌጅ አካዳሚክ ኮሚሽን ጽፎልኝ ነበር፡፡ የማኅበራዊ ሳይንስ ትምህርት ክፍል ሓላፊዎች በተሰበሰቡበት፣ ኮሚሽኑ ጉዳዩን በአጀንዳ ይዞ ከተወያየበት በኋላ የፍልስፍና ትምህርት ክፍሉን ጥያቄ ዳግመኛ በሙሉ ድምፅ ተስማምቶበት፣ ውሳኔው በማኅበራዊ ሳይንስ ኮሌጅ ዲኑ በፕ/ር ወልደ አምላክ በዕውቀት በኩል የዩኒቨርስቲው ፕሬዝዳንት ይኹንታቸውን እንዲሰጡበት(እንዲያጸድቁት) ተጠይቆ ነበር፡፡ ፕሬዝዳንቱ ግን ከአራት ወራት ያኽል ቸልተኝነት በኋላ ‹‹ወረቀቱ ይመጣለታል›› በሚል ለተከታዩ ሴሚስተር እንዳልደለደል በአዲሱ ዲን በኩል ለትምህርት ክፍሉ ሊቀ መንበር መመሪያ አስተላለፉ፡፡ መመሪያው የእኔን መሰል ጥያቄ ባቀረቡ ሌሎች መምህራን ላይም የተላለፈ ነበር፡፡ ከሦስት ወራት በላይ ደመወዜን ይዘው መክፈል ከአቆሙ በኋላ ‹‹ለሚመጣው ሴሚስተር አትመድቡት›› ማለት በአካዳሚያ ቋንቋ ግለሰቡ ተሰናብቷል ማለት ነው፡፡

በመሠረቱ፣ የትምህርት ክፍሌና አካዳሚክ ኮሚሽኑ የሥራ ውሌን መራዘም ተስማምተው ላቀረቡት ጥያቄ ሲኾን እንደወጉ ማጽደቅ አልያም በአስቸኳይ ውሳኔን ማሳወቅ ሲገባ ፕሬዝዳንቱ ከሦስት ወራት በላይ ማቆየታቸው ኢ-ሕጋዊ ነው፤ ሕጉን ጠብቆ በወጉ ለቀረበ ጥያቄ ከሦስት ወራት በላይ ምላሽ አለመስጠት እብሪት፣ ትዕቢትና ማናለብኝነት እንጂ ሌላ ሊኾን አይችልም፤ በተመሳሳይ ወቅት አንድ ዐይነት ጥያቄ በደብዳቤ ከአቀረብነው መምህራን መካከል፣ ለምሳሌ ከኛው ትምህርት ክፍል ዶ/ር በቀለ ጉተማ በሥራው እንዲቀጥል በቃል ትእዛዝ ፈቅደው፣ ለእኔ በአግባቡ ውሳኔ ሳይሰጡ ‹በሚቀጥለው ሴሚስተር እንዳትመድቡት ማለት የአድልዎ አቀራረብ ብቻ ሳይኾን በዘፈቀደና በግፊት የሚካሔድ አመራር መኾኑን ያረጋግጣል፡፡ በሌላ በኩል፣ ፕሬዝዳንቱ ዶ/ር አድማሱ ዩኒቨርስቲውን ለመምራት ያላቸውን ብቃት ከዝህ ቀደም በአደባባይ ስለጠየቅኹ በቂም በቀልና ኹን ብለው እኔን ለመጉዳት የደረሱበት ውሳኔ ነው፡፡

የጥናትና ምርምር ዕረፍት(sabbatical leave) በተመለከተ በጊዜው የካሌጁ ዲን የነበሩት ዶ/ር ገብሬ ይንቴሶ የፕሬዝዳንቱን ፍላጎት ተከትለው ከላይ እንደጠቀስኹት የሰጡኝን ፈቃድ መልሰው ነጥቀውኛል፡፡ ጉዳዩን ለማየት ሥልጣን ወዳለው ፍርድ ቤት ከማምራቴ በፊት፣ የፕሬዝዳንቱን ምላሽ ከወዲኹ ባውቀውም አቤቱታዬን የግድ ለእርሳቸው ማቅረብ ነበረብኝ፡፡

በኮሌጁ የቀድሞ ዲን ውሳኔ ላይ ከዐሥር ገጽ ያላነሰ አባሪ ሰነዶች አያይዤ ጠዋት ላቀረብኹት አቤቱታ፣ ከቀትር በኋላ ‹‹በጥልቅ መርምረን›› በሚል በአንድ መሥመር የኮሌጁ ውሳኔ እንደማይሻር የሚገልጽ ፌዝና የቀልድ ምላሽ ነው የተሰጠኝ፡፡ ይህ የሚያሳየው ፕሬዝዳንቱ ለዩኒቨርስቲው መምህራን ከበሬታ የሌላቸውና አመራራቸውም ከሞራላዊነት የተራቆተ መኾኑን ነው፡፡ እኔ ግን ታዋቂው አርበኛ አበበ አረጋይ በአንድ ወቅት በፋሽስት ጣልያንና በባንዳ ለተከቡበት የተራቡ ጭፍሮቻቸው ‹‹ሞተን አንጠብቃቸውም፤ ተረጋግታችኹ ብሉ›› እንዳሉት፣ ከማባረር ያልተናነሰ የዘገየ አንድ ብጣሽ ወረቀት ገና ለገና ይመጣል ብዬ ሞቼ አልጠብቃቸውም፡፡

የጡረታ ጊዜያቸው ደርሶ ለማራዘም የተፈቀደላቸው መምህራን አሉ ወይ? ማለትም በዩኒቨርስቲው አሠራር የጡረታ ጊዜያቸው የደረሰ መምህራን ውላቸውን ማራዘም ይችላሉ ወይ?

በተለምዶ ስድሳ ዓመት የሞላቸው መምህራን የውል ማራዘሚያ ጊዜ ይጠይቃሉ፡፡ እኔ የማውቃቸውና በተደጋጋሚ የተጨመረላቸው መምህራንም አሉ፡፡ በጣም አስገራሚና በግቢው አነጋጋሪ የኾነው የእኔና የዶ/ር መረራ ጉዲና የውል ማራዘሚያ ጊዜ መከልከሉ ነው፡፡

የዚኽ ኹሉ መነሻ ምንድን ነው ብለው ይገምታሉ?

ከኹሉ በፊት የእኔ መከልከልና መሰናበት ከፖሊቲካ እይታ አኳያ የመነጨ መኾኑ ማንም አይስተውም፡፡
ማለት…
በዩኒቨርስቲው በማስተማር ሥራ በቆየኹባቸው ባለፉት ሰባት ዓመታት፣ በጽሑፍና በተለያዩ መድረኮች የማደርጋቸው የዐደባባይ አእምሯዊ እንቅስቃሴዎች አልተወደደዱም፡፡ እንዲያውም ለሹመኞች ቅርበት ያላቸው አንዳንድ ወዳጆቼ እንዳጫወቱኝ፣ ‹‹ዳኛቸው፣ ዩኒቨርስቲውን እንደ ደጀንና ገዥ መሬት ተጠቅሞ መድፍ ሲተኩስብን ቆይቷል›› ተብዬአለኹ፡፡ በርግጥ ይህ ዓይነቱ አቋም ከተወሰደ በኋላ በሥራ ገበታዬ እንድቀጥል አለመደረጉ አይገርመኝም፡፡

ለሰባት ዓመት ካስተማሩበት ዩኒቨርስቲ በዚኽ መልኩ ሲሰናበቱ ምን ተሰማዎ?

እንደ እውነቱ ከኾነ የተደበላለቀ ስሜት ነው በውስጤ የተፈጠረው፡፡ በመጀመሪያ ደረጃ፣ ይህ ነገር ከሰባት ዓመት በኋላ መኾኑ አስደስቶኛል፡፡ ይኸውም የመጣኹበትን የማስተማር ዓላማ ከሌሎች ባልደረቦቼ ጋር በመኾን ለመስኩ ተተኪና ምሉዕ የኾኑ ተማሪዎች ለማፍራት በመብቃታችን አስደስቶኛል፡፡ ይህ ክልከላና ስንብት በቂ ምሩቃን ባላፈራንበት ከሦስትና ከአራት ዓመት በፊት ቢከሠት ኖሮ አዝን ነበር፡፡
በኹለተኛ ደረጃ፣ ‹የዓመት ዕረፍት(ሳባቲካል) አይሰጥኽም፤ ከእንግዲኽ ማስተማርም አትችልም› ስባል ለራሴ በጥልቀት ተሰምቶኝ ያልኹት፣ ‹‹አኹን ገና ኢትዮጵያዊ ኾንኩ፤ ኢትዮጵያዊ ማለት መብቱ የሚረገጥ ማለት ነው›› የሚል ነበር፡፡ በዚኽ ሰባት ዓመት ቆይታዬ ከአሜሪካ ሳልፈታ ይዠው የመጣኹት የነፃነትና የመብት አቅዋም፣ ከአገራችን ፖሊቲካዊ ነባራዊ ዕቀባ በተፃራሪው እንደ ልቤ እንድተችና ያለገደብ እንድናገር አስችሎኝ ነበር፡፡ አኹን ግን ሥርዓቱ ‹ይኼ አሜሪካ አይደለም፤ እንደ ጎረቤትኽ ሳይኾን እንደቤትኽ እደር› ተብዬአለኹ፡፡

ይህን ስል ግን፣ እኔ በዕድሜዬ የምወልዳቸው ልጆች በኾነ ባልኾነ ክሥ ወኅኒ ቤት ተወርውረው ባሉበት ኹኔታ ከሥራ አባረሩኝ ብዬ የማለቅስ ሰው አይደለኹም፡፡ በእኒኽ ብሩህ ተስፋ ባላቸው ወጣቶች ላይ ከደረሰው አንጻር ሲታይ መብቴ መረገጡ እውነት ቢኾንም፣ የአገራችን ተረት ‹‹እናቱ ውኃ ልትቀዳ የወረደች ልጅና እናቱ የሞተችበት ልጅ አንድ ጋር ቆመው ያለቅሳሉ›› እንደሚባለው ይመስልብኛል፡፡
በመጨረሻም በአንድ በኩል፣ በውጭ ለብዙ ዓመት ቆይቼ ስመጣ የኢትዮጵያ ሕዝብ የት ከረምክ ሳይለኝ ችሎታዬ በሚፈቅድልኝ ቦታ ሥራ ሰጠኝ፡፡ ለዚኽ ትልቅ ምስጋና ነው የማቀርበው፡፡ ኾኖም በሌላ በኩል የውስጥ አስተዳደሩና የውጭ የፖሊቲካ ኃይሎች በመተባበር መክረው ከሕዝብ ባገኘኹት ቸርነት ላይ ወይነውብኛል!

ከዚኽ በኋላስ ምን ዓይነት ሥራ ላይ ለማተኮር ያስባሉ?

ይህን ጥያቄ ዴሞክራሲና የሕግ የበላይነት ባለበት አገር ብትጠይቀኝ ኖሮ፣ ጉዳዩ በራሴ የሚወሰን በመኾኑ አኹኑኑ እመልስልኽ ነበር፤ ነገር ግን እንደ ቤትኽ እደር ተብዬአለኹና የጥያቄው ምላሽ በእኔ ብቻ የሚወሰን አይደለም፡፡ እንዲያውም ጥያቄው በአንድ ወቅት ዐፄ ኃይለ ሥላሴ አሉ የተባለውን ያስታውሰኛል፡፡ አንድ ሹም ጃንሆይ ፊት ቀርበው የንጉሡ ትችትና ተግሣጽ ሲገጥማቸው፣ ‹‹እንዲያውም ግርማዊ ሆይ፣ የሰጡኝ ሹመት ይቅርብኝ፤ የአባቴን ርስት እያረስኩ እኖራለኹ›› አላቸው፡፡ ጃንሆይም ወዲያው ‹‹እርሱንም እኛ ስንፈቅድ ነው…›› ብለው አሉ ይባላል፡፡ እኔም እንደ አቅሜ ለመሥራት ፍላጎት ቢኖረኝም በቀጣይ ምን መሥራት እንደምችልና እንደማልችል ብያኔው በመሠረቱ ከእኔ ውጭ ነው፡፡ በተቻለኝ መጠን ግን በአለችኝ ቀሪ ዕድሜ አገሬን ለማገልገል ዝግጁ ነኝ፡፡ በዚኹ አጋጣሚ በቅርቡ የአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ የሚገኝበትን ተቋማዊ ኹኔታ በተመለከተ አንድ ጽሑፍ እንደማስነብብ ከወዲኹ ለማሳወቅ እወዳለኹ፡፡

‹‹ሰውን ለመርዳት ሰው መሆን በቂ ነው!›› በሚለው በዚህ የሰውን ክብርና ልእልና ከፍ ባደረገው ፍቅር፣ ሰብአዊነትና ርኅራኄ ልባቸው የተሸነፈ የመቄዶንያ መስራች ከሆነው ከአቶ ብንያም ጀምሮ በበጎ ፈቃደኝነት በማዕከሉ ውስጥ እያገለገሉ ያሉ ወገኖቻችን በየጎዳናው ላይ የወደቁ፣ እርጅና ተጫጭኖአቸው፣ ጉልበትና ጊዜ ከድቶአቸው፣ በመጦሪያቸው ዘመን የቀኑ ሐሩር የሌሊቱ ቁር እየተፈራረቀባቸው፣ አምስትና አስር ሳንቲም ፍለጋ የእኛን እጅ የሚጠባበቁ፣ መውደቂያና መጠጊያ የሌላቸውን ወገኖችን ሰብስበው ተገቢውን እንክብካቤ በማድረግ እፎይ እንዲሉ እያደረጉ ነው፡፡

መላ አካላቸው በቁስል ተመቶ፣ ሰውነታቸው በትል ተውርሶ፣ አካላቸው ተጎድቶ እጅግ በሚሰቀጥጥ ሁኔታ ያሉ ወገኖቻችንን ሰብስቦ አስፈላጊው እንክብካቤና የሕክምና ዕርዳታ እንዲያገኙ እያደረገ ያለው መቄዶንያ የብዙዎችን ልብ ለፍቅርና ለበጎ ሥራ እያነሳሳና እያበዛ እንዳለ ይሰማኛል፡፡ የአእምሮ ሕመም ተጠቂ የሆኑ እንደ እነ ያሬድ ያሉ በሚውሉበትና በሚያድሩበት ጫካ በአውሬ ተነክስው፣ ሰውነታቸው በስብሶና በትል ተወርሶ የተገኙ ወገኖች ዛሬ ከሥቃያቸውና ከሕመማቸው አገግመው፣ አካላቸው ድኖ ሌላውን ለመርዳት ደፋ ቀና ሲሉ ማየት ልዩ የሆነ የደስታ ስሜትን ያጭራል፡፡

እነዚህን ወገኖቻችንን እየተንከባከቡ ያሉ ሥራቸውና ስማቸው በአደባባይ ያልወጣ፣ ምስጋናም በይፋ ያልተነገረላቸው በጎ ፈቃደኛ ወገኖቻችን በብዙ ሊከበሩና ሊወደዱ ይገባል፡፡ ቁስላቸውን ሳይጠየፉ፣ ሕመማቸውና ሥቃያቸው እየተሰማቸው በብዙ ፍቅርና ርኅራኄ እነዚህን ወገኖችን በመንከባከብ እየተጉ ያሉ ወጣቶች ይህ በጎ ሥራቸው ሊደነቅና በእጅጉ ሊመሰገን የሚገባው ነው፡፡ ከዚህ ጋርም መቄዶንያ ‹‹ሰውን ለመርዳት ሰው መሆን በቂ ነው!›› በሚለው መርሕ ቃሉን በተመለከተ ባለፈው እሑድ በሚሊኒየም አዳራሽ ባደረገው የምስጋና እና የገቢ ማሰባበሲያ ዝግጅት ጋር በማያያዝ ሰው በመሆን ዙሪያ ጥቂት አሳቦችን ለማንሳት ወደድኹ፡፡

መቄዶንያ የአረጋውያንና አእምሮ ሕሙማን መርጃ ማዕከል መንግሥት በስጦታ ላበረከተለት 30 ሺህ ካሬ ሜትር መሬት ምስጋና ለማቅረብና በስጦታ በተገኘውም በዚህ ቦታ ላይም የሁልጊዜም አጋሩና ደጋፊው ከሆነው ከኢትዮጵያ ሕዝብ ጋር በመተባበር ለአረጋውያንና ለአእምሮ ሕሙማን ደረጃውን የጠበቀና ሁሉን አቀፍ አገልግሎት የተሟላለት አዲስ የመኖሪያ ሕንፃ ለመገንባት ታላቅ የሆነ የገቢ ማሰባሰቢያ ዝግጅት ባለፈው እሑድ በደመቀና በሞቀ ሥነ ሥርዓት አካሂዶ ነበር፡፡

በዚህ የምስጋና እና የገቢ ማሰባሰቢያ እለትም ‹‹ሰውን ለመርዳት ሰው መሆን በቂ ነው!›› የሚለው የመቄዶንያ ማዕከል መርሕ/መሪ ቃልም በሚሊኒየም አዳራሽ ነግሦና ገኖ ነበር ያመሸው፡፡ ይህ የማዕከሉ መርሕም የብዙዎችን ስሜትና ልብ የገዛና በርካታዎችም በፍቅር ተሸንፈው ለወገናቸው እጃቸውን እንዲዘረጉ ያነሳሳ ታላቅ የሆነ ሰብአዊነትን፣ ርኀራኄን ያዘለ መርሕ እንደነበር በዝግጅቱ ወቅት በነበረኝ ቆይታዬ ታዝቤያለሁ፡፡
‹‹ሰው ማለት ሰው የሚሆነው ሰው የጠፋ እለት›› ያለው አንድ አንጋፋና እውቅ የአገራችን አርቲሰት ማን ነበር?! ለጊዜው ስሙ ጠፍቶኛል፤ ግና ከዚህ አርቲስት አባባል ጀርባ አንድ ትልቅ እውነት አለ፡፡ ሰው የመሆን ታላቅ ክብርንና ልዩ ጸጋን እንድንመረምር፣ እንድንፈትሽ የሚያተጋን፡፡

ከክርስቶስ ልደት በፊት የኖረው ግሪካዊው ፈላስፋ ዲዮጋን በአንድ ወቅት በአቴንስ ከተማ በጠራራ ፀሐይ ፋኖስ ይዞ ይዞር ነበር፡፡ ይህን እንግዳ ሥራውን ያዩ አቴንሳውያን ዲዮጋን በጠራራ ፀሐይ ፋኖስ ይዘህ የምትዞረው ለምንድን ነው ባሉት ጊዜ የሰጣቸው መልስ እንዲህ የሚል ነበር፡- ‹‹ሰው እየፈለኩ ነው!›› በእርግጥ በአቴንስ ከተማ ዲዮጋንን የከበቡት በርካታ ሰዎች ነበሩ፡፡ ግን በዲዮጋን እሳቤ እነዚህ ሰዎች ሰው ከመሆን ክብር የወረዱና የተዋረዱ፣ ፍቅርንና ራኅራኄን የተራቆቱ፣ በጎነትና ቅንነት አርቀው የገፉ፣ ሰው ሰው የማይሸቱ ሆኖ ስላገኛቸው ነበር ዲዮጋን በሰዎች መካከል ሆኖ ‹‹ሰው እየፈልኩ ነው!›› ሲል ለወገኖቹ በአደባባይ የተናገረው፣ የጮኸው፡፡
አዎን ዲዮጋን በወቅቱ የነበረበት ማኅበረሰብ ፍቅርን የተራቆተ፣ ስግብግብና አልጠግብ ባይ፣ ለእኔ ለእኔ ብቻ የሚል አውሬነት የነገሠበት፣ ጨካኝና ክፉ ቢሆኑበት ነው እረ ባካችሁ እናንተ ሰዎች ሰው ሁኑ ሲል የተጣራው፡፡ በመሠረቱ ሰው በመንፈሳዊው ዓለምም ሆነ በሳይንሱ ዓለም አስተምህሮና ትንታኔ አንፃር የፍጥረታት ሁሉ የበላይ እንደሆነ ነው ብዙዎች የሚስማሙት፡፡ አሁን በደረስንበት የእውቀትና የዕድገት ደረጃም የሰው ልጅ የፍጥረት ሁሉ ማእከልና መዳረሻ እንደሆነ ይታሰባል፡፡

በክርስትናም ሆነ በእስልምና ሃይማኖቶች አስተምህሮ መሠረትም በምድር ያሉ ፍጥረታት ሁሉም ለሰው ልጆች ጥቅምና ክብር ሲባሉ እንደተፈጠሩ ያስተምራሉ፡፡ እንዲሁም በሥነ ፍጥረት ታሪክ የፍጥረታት ቁንጮና ፍጻሜ የሆነው ሰው፣ ፍጥረትን ሁሉ እንዲገዛና እንዲነዳ የተሾመ ክቡር ፍጥረት እንደሆነ ይናገራሉ፣ ይተርካሉ፡፡

ስለሆነም በመንፈሳዊም ሆነ በሳይንሱ ዓለም ሰውን ከፍጥረታት ሁሉ በማላቅና በማክበር ረገድ ተመሳሳይ አስተምህሮ ወይም ግንዛቤ እንዳለ ልብ እንላለን፡፡ መቄዶንያ ‹‹ሰውን ለመርዳት ሰው መሆን በቂ ነው!›› የሚለው መርሕ ቃሉም/አባባሉ ከዚህ በሃይማኖቱም ሆነ በሳይንሱ ዓለም ስለ ሰው ተፈጥሮአዊ ማንነት፣ ጸጋና ታላቅ ክብር ካለው እውነታና ትንታኔ በመነሳት እንደሆነ አስባለሁ፡፡

ይኸውም ሰው የመሆን ምስጢር ውስጥ ሰውን ወደላቀ የሰውነት ደረጃና ከፍ ወዳለ መንፈሳዊ ክብርና ልእልና ከፍ የሚያደርግ፣ የሚያደርስ ፍቅር የተባለ ረቂቅና ታላቅ ኃይል አለ፡፡ ስለሆነም ፊት ለፊት በዓይናችን ከምናየው ከአካላዊ መገለጫው ባለፈ ሰውን ሰው ሊያሰኘው፣ ሰው ሰው እንዲሸት ሊያደርገው የሚችል ሰው በፍቅር፣ ስለፍቅር የተሰጠው ክቡር የሆነ የሰብአዊነት ሕያው ማንነትና ልዩ መገለጫ አለው ማለት ነው፡፡

ይህ ሰው የማንነት መገለጫው መለኮታዊ የሆነ የፍቅር መነሻና አሻራ ያለውና በሃይማኖቱ አስተምህሮ፣ ለዘመናት በተጓዘበት በባህሉ፣ በታሪኩና ሥልጣኔው ረጅም ጉዞው እያዳበረው የመጣ በልቡ ውስጥ የተተከለ ሕያው ማንነቱና ክቡር መገለጫው ነው፡፡ ስለዚህም ሰው ስንል ከሥጋው፣ ከመንፈሱና ከነፍሱ ጋር በጥልቅ የተሳሰረ የተለየ ማንነት ያለው ክቡር ፍጥረት እንደሆነ እየተናገርን ነው ማለት ነው፡፡

እንግዲህ ይህ ሰው የመሆን ታላቅ ክብርና ጸጋ የተጎናጸፈ የሰው ልጅ በተለያዩ አጋጣሚዎች በተፈጥሮም ሆነ በሰው ሰራሽ አደጋዎች ለራሱ መሆን ሲያቅተው፣ ሀብት ንብረቱ ሲጠፋ፣ ጉልበት ሲካደው፣ ወዳጆቹና ዘመዶቹ ሲጸየፉት፣ እርጅና ሲጫጫነው፣ ጧሪ ቀባሪ ሲያጣ፣ ተስፋው ተመናምኖ ቅስሙ ሲሰበር ‹‹ሰውን ለመርዳት ሰው መሆን በቂ ነው!›› አሊያም ‹‹ሰው ማለት ሰው የሚሆን ነው ሰው የጠፋ እለት!›› የሚለውን ታላቅ አባባል በፍቅር፣ በሥራ እንገልጸው ዘንድ ግድ የሚለን፡፡

እማሆይ ማዘር ተሬዛ አብዝተው በሚነሡበት በብዙዎቻችን ዘንድ በሚታወቀው አንድ ምርጥ አባባላቸው ጽሑፌን ላጠናቅ፡- ‹‹What matters a lot it is not what you are doing but the amount of love you put in doing that.››
ሰውን ለመርዳት ሰው መሆን በቂ ነው!

በኢትዮጵያ ውስጥ ያለውን ስርዓት በማስመልከት በተለያዩ ድረገጽ እና የዜና አውታሮች ላይ የህዝብን ንቃተ ህሊና ሊይጎለብቱ የሚችሉ የተለያዩ ዘገባዎች ይቀርባሉ። በተለይም ደግሞ ፍትህ፣ነጻነት፣እኩልነትን አስመልክቶ እንዲሁም ሊጀመር ጥቂት ጊዜያት የቀረውንና የኢትዮጵያዊያንን አዕምሮ በያዘው የሀገራችን ምርጫ ዙሪያ መነጋገሩ፣ መከራከሩ እና ከምርጫው በፊት መስተካከል የሚገባችውን ነገር ማውሳቱ የሰሞኑ ዓቢይ ጉዳይ ሆኗል። በርግጥ የ1997ቱ ምርጫ የህዝብ ቅስም የተሰበረበት እና እስከአሁንም ድረስ የኢትጵያ ህዝብ ስብራት ያላገገመበት ሁኔታ በስፋት ይታያል። በመሆኑም እንደ እኔ እምነት ፍትህ ከሌለበት ሀገር ከፊታችን ካለው ምርጫ ምንም ይፈጠራል ብዬ የምጠብቀው ነገር ባይኖርም ግን ጥቂት የሚባሉ የፖለቲካ ፓርቲዎች ምርጫውን አስመልክቱ እየሰሩት ያለው ቅስቀሳ እና ባገኙት አጋጣሚ ሁሉ የወያኔን መንግስት ከስልጣኑ በማውረድ፣ ለኢትዮጵያ ህዝብ ነጻነት እየከፈሉት ያለው መስዋትነትና ሊያስመሰግናቸው ይገባል ባይ ነኝ ። እርግጥ ነው ከሁሉም አቅጣጫ የሚስተጋባው የኢትዮጵያዊ ድምጽ ሀገርን ከመውደድ እና ለሀገር ነጻነት እንዲሁም ሉአላዊነት የሚከፈል መስዋዕትነት እስከሆነ ድረስ ትግሉ ይፋፋም ይቀጥል ያስብላል።

ፍትህ የሰፈነበት ምርጫ ሊካሄድ የተገባ መሆኑን ሁላችንም እንስማማበታለን። የሁላችንም የኢትዮጵያ ልጆች ናፍቆት ሰላም የሰፈነባት ሀገር ላይ ምርጫው የህዝብ እንዲሆን ነው። ይህም ህልም በምድራችን ላይ ተጨባጭ ይዞታ ኖሮት ተግባራዊ ቢሆን ሀገራችን ምን አይነት ቅርጽ ሊኖራት እንደሚችል ማሰብ ከባድ አይደለም። ስለሆነም በአሁን ወቅት በምድሪቷ ላይ እየገነነ የመጣው ግፋዊ አገዛዝ ወደበለጠ ደረጃ ደርሶ እጅግ ከመክፋቱ በፊት የትውልድ ሁሉ ናፍቆት የሆነውን እኩልነት እና ህዝብ ለብዙ ጥፋት ታልፎ በተሰጠበት እንዲሁም ከሀገሪቷ ፊት ለፊት ታላቅ የሆነ ክስረት ተጋርጦ ባለበት የአምባገነን ስርዐት ዘመን የሰከነና የተረጋጋ ህይወትን በኢትዮጵያ ላይ ለማምጣት ታላቅ የሆነ ርብርቦሽ ያስፈልጋል።

ይህንን በኢትዮጵያ ውስጥ ያለውን የዘቀጠ የፓለቲካ ስርዐት ወደኋላ ከተጎተተበት ኢፍትሐዊ አሰራሩ ተናጥቆ ለማውጣት እና የሰለጠኑ ሀገራት ወደደረሱበት የነጻነትና እና የእኩልነት ክልል ለማድረስ ከጨዋታ ውጪ የተደረጉት የኢትዮጵያ ምሁራን እና ከማንኛውም የእድገት እንቅፋቶች የጸዳ አላማ ያላቸው ሀገር ወዳዶች የተዘጋባቸው በር ክፍት ሆኖ በሁሉም ሀገራዊ አቅጣጫ ጉዳይ ላይ ለምድራቸው የሚቻላቸውን አስተዋጾ እንዲያደርጉ በተለይም ደግሞ ከፊት ለፊታችን በወያኔ ቁጥጥር ስር ያለው ምርጫ በህዝብ ፈቃድ ላይ የተመሰረተ እንዲሆን የኢትዮጵያ ሊሂቃን እድሉ ያለምንም ተጽእኖ በነጻነት ተሰጥቷቸው እንዲሳተፉ ማድረግ ተመራጭነት አለው። ይህን መሰሉ ተግባር በምድሪቷ ላይ የጸና እስከሚሆን ድረስ እንዲሁም የገዥውን ቡድን እድሜ መቀጠል ፣ የተመዘበሩ ኮሮጆዎች እና የምርጫ ዕቃ ዕቃ ጨዋታ ወቅታቸውን እየጠበቁ ያለፈውን ልማዳቸውን ለመድገም የሚደረጉት እንቅስቃሴዎች ተፈጻሚ ከመሆናቸው በፊት በሁሉም አቅጣጫ መታገል እንደሚገባን እና ከምርጫው በፊት ህዝባዊ አመጽ እንደ አማራጭ ከመውሰድ በስተቀር በሌላ መንገድ ወያኔን ማክሸፍ እንደማይቻል ሊታወቅ ይገባል።

እውነታውን በመሸፋፈን ወያኔ በምግብ ራሳችንን ችለናል እያለ በሚቀልድበት በዚህ የረሀብ ዘመን ዘወትር ሽቅብ እየወጣ ሰማይ ለመንካት እየተመነጠቀ ስላለው የኑሮ ውድነት ህዝቡም ሲያወራ ወያኔም ስለ ‹‹11%›› እድገት ሲደሰኩር፣ ህዝብ ስለ ስራ-አጥነት እና እርዛት ሲያወራ ወያኔ ‹‹ስለኢንቨስትመንት መስፋፋት›› ሲያብራራ፣ ህዝብ ስለረሃብ ሲያወራ መንግስት ‹‹ስለጥጋብ›› መፈክሩን ሲያሰማ ፤ ህዝብ ስለዳቦ ሲጮህ የወያኔ መንግስት ‹‹ስለመሰረተ ልማት›› እያወሩ እርስ በርስ መግባባት ተስኗ ቸው 23ኛ አመት ዐመት አልፎ ተጋምሷል ። ይህ ያላቻ ጋብቻ ይባላል። በድግሳቸው ቀን አንዱ የደስታ ሌላኛው የሃዘን ሻማ በማብራት አክብረው አሳልፈዋል፡፡ ከእንደዚህ አይነት ስርዓት አልባ ገዢ ጋር ፍቺ ብቸኛ አማራጭ ነው። ምርጫውም ፍትሀዊ እና የህዝብ ካልሆነ በስተቀር ለኢትዮጵያዊያን የሚያመጣው ምንም አይነት ፈውስ እንደሌለው የታወቀ ይሁን። ይልቁኑም የከዚህ በፊቱን ውሸት እና ማስመሰል ረቀቅ ባለ ማደናገሪያው ለመድገም እየተሯሯጠ መሆኑ ግልጽ በሆነበት በዚህ ወቅት አምባገነኑን ወያኔን ከምርጫው ውጭ ለማድረግ በየትኛው ጎዳና ብንሔድ በትግላችን ግቡን እንደምንመታ እና የተለያዩ የትግል ልምድ ስልቶች ልውውጥ አድርገን ሀይላችንን በማጠናከር በአንድ የተባበረ ኢትዮጵያዊ ክንድ ከምርጫው በፊት ህዝባዊ አመጽን የሁላችን ምርጫ ይሁን በማለት መነሳት አለብን።

የኔ የግል ምልከታዬ በአሁን ሰአት ሀገራችን ባለችበት ደረጃ የትግላችን ኢላማ እና መድረሻው መሆን የተገባው አስቀድሞ በሐስት የወያኔ ነቢያቶች ለተነበዩለት ምርጫ ተባባሪ ሆኖ በመሰለፍ አምባገነኑ አገዛዝ እንዲቀጥል አስተውጽኦ ማበርከት ሳይሆን የኢትዮጵያ ህዝብ የሚወስነውሀገር የምትተዳደርበት ልማታዊ የሆነ ህግ በምድሪቷ ላይ የበላይ እንዲሆን የዜጎች እኩልነት እና ሰብዓዊነት የሚከበሩባቸው ስርዓት በማስፈን ወያኔ በጭቆና የተቆጣጠርውን ስልጣን በመቀማት የህዝብ የስልጣኑ ባለቤት ሆኖ ፍጹም የሆነ ብሩህ ተስፋ የሚታየባትን ኢትዮጵያን መፍጠር ነው።

መቼውንም ቢሆን ወያኔ ለነጻ ፍትሀዊ ምርጫ እና ለኢትዮጵያ ህዝብ የበላይነት ለምን አልቆመም ተብሎ አይጠየቅም። ምክንያቱም ይህ ቡድን “ከጅብ ጅማት የተሰራ ክራር ምንጊዜም ቅኝቱ እንብላ እንብላ ነው” እንዲሉ ከፅንሰቱም ፀረ ኢትዮጵያዊ መሆኑ የታወቀ ነው። ከዚህ አስከፊ ስርዓት መልካም የሆነ አስተዳደር መጠበቅ የሚታሰብ አይደለምና እንደገና ሌላ ምዝበራ በሀገርችን ላይ ከመፈፀሙ በፊት ምርጫው ጋር ሳንደርስ በፊት የህዝባዊ አመፅ ትግልን በመምረጥ ወደ ውጤት እንጓዝ። ምርጫው የኢትዮጵያ ህዝብ የሚመርጠው እና የሚወዳደረው እንጂ ለተሳትፎ ብቻ ብቅ ብሎ በወያኔ ሻጥር የሚሸነፍበት ሊሆን አይገባም።

ለውጥ የግድ አስፈላጊ ነገር ነው፡፡ ሁሉንም የማይጠቅም ቢሆን እንኳን ለብዙኃኑ ሲባል የግድ መምጣት አለበት፡፡ የለውጥ ፍርሐትን አስወግደን በቂ ዝግጅት በማድረግ በተገቢው መንገድ ወያኔን ማስወገድ ይቻላል፡፡ ለውጥ የሚመጠበትን መንገድ ፈርቶ እና ህዝባዊ አምፅን ተቃውሞ ለውጥን መጨበጥ ዘበት ነው፡፡ ‹‹መፍራት ያለብን ፍርሐትን ራሱን ነው›› እንዲሉ ፍራንክሊን ሩዝቬልት፡ የትኛውንም ወደኋላ የሚጎትተንን ፍርሀት ትተን ድጋሚ በምርጫው ከመጭበርበራችን በፊት አስቀድመን በህዝባዊ አመጽ መታገንልን እንምረጥ። ከምርጫው በፊት የኢትዮጵያውያን ምርጫ በህዝባዊ አመጽ ትግል ለዘመናት በአንባገነንነት በስልጣን ላይ ተቀምጦ ህዝብን በማሰር ፣ በመግደል ላይ ያለውን አረመናዊ መንግስት ከስልጣን ላይ ማውረድ ይሆን ነው መልዕክቴ ።

gezapower@gmail.com

የሕዝብ ትግል ያቸንፋል !!!

የካቲት 23 2007 (ማርች 2, 2015) የ119ኘዉ የአድዋ ድልና የሰማዕታት መታሰቢያ ቀን ነዉ። አከባበሩ በሃገር ዉስጥ ቢቀዘቀዝም፤ በተዘዋዋሪዉ በአሉን የሚያከብረዉ በዉጭ ሃገር የሚኖረዉ ኢትዮጵያዊ ቁጥር እየጨመረ ይገኛል። በሰሜን አሜሪካ የድል በአሉ ቀን ከአፍሪካ አሜሪካዉያን ታሪክ መዘከሪያ ወር ጋር መያያዙና የየካቲት 12 ሰማእታትን መታሰቢያ ቀን ደግሞ ከሰላሳ በላይ በሆኑ ያለም ከተሞች መዘከሩ፤ በዉጭ የሚኖሩ ኢትዮጰያዉያን ትኩረት የሰጡት ስለሀገር አቀፍ ድልና ስለአፍሪካዊነት (Pan Africanism) መሆኑ ራሱን የቻለ መልዕክት አለዉ።

በዚህች አጭር ጽሁፍ ለማስገነዘብ የምሞክረዉ አድዋንና መሰል የሃገራችንን እሴቶች በብሄር-ብሄረስብና ወይም በሃይማኖት ዘመም የፖለቲካ መነፅር (ethnocentric paradigm) መመልከትና በብዙሃን ዘመም (diverse, multi-ethnic) መነፅር መመልከት የሚየስከትሉትን እደምታዎች ለማሳየት ነዉ። ሁለቱም አመለካከቶች የሚያዩት አንድ ነገር ቢሆንም የሚሰጡት ትርጉም ግን የተለያየ ነዉ። ሃገር አቀፍ ፖሊሲ ሲነደፍ ሁለቱ መነፅሮች የሚያሳዩትን ልዩነትና አንድነትን በቅጡ መረዳት ይጠይቃል። እኔ የታሪክ ወይም የፖለቲካ ስነልቦና ሳይንስ ተማሪ አይደለሁም። ሰለአድዋ ድልም የማዉቀዉ በጣም ዉሱን ነዉ። ቢስማርክ ከጠራዉ እ.ኤአ 1884/85 የበርሊን የአፍሪካ ቅርጫ ኮንፍረንስ (the conference for the scramble of Africa) ጀምሮ እንዴት ኢትዮጵያ እንደሌላዉ የአፍሪካ ክፍል የዚህ ቅርጫ ሰለባ አለመሆንዋ ብዙ የታሪክ ምሁራንን አስረገርሞዋቸዋል። ይህንን ታሪክ አፈወርቅ ገብረየሱስ፡ ገብረ ህይወት ባይከዳኝ፡ ራይመንድ ጆናስ፡ ሪቻርድ ፓንክረስት፡ ዶናልድ ሌቢን፡ ኤድዋርድ ክሬሚ፡ ሃሮልድ ማርከስ፡ ጆን ሰፔንሰር፤ ታደስ ታምራት፡ መርእድ ወልደአረጋይ፤ ብርሃኑ አበበ፤ አለሜ እሽቴ፤ ባህሩ ዘውዴ፡ ሽፍራዉ በቀለ፡ ሹመት ሲሻኝ፡ ዘዉዴ ገብረስላሴ፤ ጌታችዉ ሃይሌ፤ጳዉሎስ ሚለኪያስ፤ ጳዉሎስ ኞኞ መስፍን አርአያ፤ ጌታቸዉ መታፈሪያ በቀጥታና በተዘዋዋሪ የጻፉትንና የተናገሩትን የማንበብ እድል ነበረኝ፡፡

ከፊልም፤ሙዚቃና ግጥም ስራዎች ደግሞ እነ ቦብ ማርሌና ራሰ ተፈሪያኒዝም፤ የሃይሌ ገሪማን፤ የአለምፅሃይ ወዳጆን፤ የፀጋዮ ገብር መደህን፤አዲሰ አለማየሁ እጅጋይሁ ሽባባዉና የቴዎድሮስ ካሳሁንን ስራዎች መስማትና ማየቱ ተጨማሪ ሰሜት ፈጠሮልኛል።። ከታላላቅ የፖለቲካ መሪዎች ጽሁፎችና ንግግሮች መካከል ደግሞ፡ እነ ማርከስ ጋቢ፡ ማርቲን ሉተር ኪንግን (የኢትዮጵያ ኤምባሲ ግብዣ ጨምሮ)፤ የአፍሪካ የነፃነት መሪዎች ማለትም እነ ሙዋሊሙ ኔሬሬ፡ ኬኔዝ ካዉንዳ፤ጆሞ ኬንያታ፤ ኔልስን ማንዴላ፡ ታቦ እምቤኬ፡ ክዋሚ ንክሩማ፤ በደቡባዊ አፍሪካ በ1880ዎቹ የተፈጠሩትና እስከዛሬ ያሉትን በኢትዮጵያ ስም የሚጠሩትን ቤተ ክርስቲያኖች ታሪክን በተመለክተ የፐ/ር ማሞ ሙጬን የቅርብ ጊዜ ፅሁፎች ሳነብ፤ አሜሪካም በተለይ በሁለተኛዉ እ..ኤ.አ የ1933 የጣሊያን ወረራ ጊዜ ስለነበረዉና ስለአነ መላኩ በያን ሥራና ስለአፍሪካ አሜሪካዉያን ወዶ ዘማቾች ምልመላ ሳነብ፤ የተረዳሁት አድዋ የአድዋዉያንና የኢትዮጵያዉያን የድል ታሪክ ብቻ አለመሆኑን ነዉ። የሃይቲን የነፃነት ትግልና በልጅነቴ እሰማ የነበረዉን የአፄ ምኒልክን የደስታ የተኩስ ሩምታ ምክንያት ያስታዉሰኛል። እነዚህ ምሁራን የነፃነት መሪዎችና አርቲስቶች የተከተሉት በአብዛኛዉ የብሄረሰብና የብሄር መነፅር የታሪክ ትርጉም አልነበረም ብሎ መደምደም ይቻላል።

በአንፃሩ አዲስ ህይወት (የብዕር ሰም): ቦኒ ሆልኮምብና ሲሳይ ኢብሳ፤ ማሩ ቡልቻ፤ በ 1990ዎቹ በ Red Sea Printers ና ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ደግሞ በኩራዝ አሳታሚ የታተሙ መጻህፍትና ገድል መሰል ጽሁፎች የፖለቲካ ትንታኔያቸዉ በአንዳንንድ የአሜሪካ ዩኒቨርሲቲዎች የሚታየዉን ብሄረ ተኮር ጥናቶች (ethnography and ethnic studies) ተደግፈዉ ማርክሳዊ መሰል ትንታኔና ትርጉም ሊሰጡ ይሞክራሉ። ጎልቶ የሚወጣዉ መልዕክታቸዉ ኢትዮጵያ የሚለዉን የፖለቲካና የሶሺያል መሰረቶች የሚንድ (de-legitimize) ነዉ። የሀገር ዉስጥ ግጭቶችን በብሄር መነጽር ያይዋቸዋል። የአድዋ ጦርነትን ዋና መሪዎችን ከሌሎች ግጭቶች ጋር እያጣቀሱ ሲወቅሱ ይሰማሉ። ብሄር ተኮር ድርጅቶችም ግጭቶቹን የአንድ ወገን በማስመሰል ከዛሬ ፖለቲካ አገናኝተዉ ቢቻል አዲስ ነፃ ሀገር ባይቻል ደግም አሁን ካለዉ የተሻለ የፌዴራል አስተዳደር እንመሰርታለን እያሉ ቃል ይገባሉ። የድሮዋ ኢትዮጵያም ልዩ የብሄረሰቦች እስር ቤት ነበረች የሚል ትረካም አላቸዉ። አዲሲትዋ ኢትዮጵያም የብሄረስቦች (nations, nationalities, peoples, volks) ድምር ነች ወይም ትሆናለች ይላሉ። በዚህም የተነሳ የፖለቲካ የአስተዳደርና የትምህርት ወዋቅሩ ይህንኑ ተከትሎዋል። ይህ አካሄድም ሀገሪቱዋን ከመበተን አድኖዋት በኢኮኖሚም እየተራመደች ነዉ ብለዉ ይከራከራሉ።

የፖለቲካ መሪዎች ይመጣሉ-ይለወጣሉ። ስርአቶቹን የሚመራዉም ርአዮተ አለም እንዲሁ ይቀያየራል። ይህ ደግሞ በብዛት የሚታየዉ አፍሪካ ዉስጥ ባሉ ከቀኝ ግዛት በሁዋላ በተፈጠሩ ሀገሮች (post colony states) ነዉ። አንድ ቲዎሪም ሁሉን ነገር (phenomenon) ሊያብራራ አይችልም። ይህ እንኩዋን በኩዋሊቴቲቭና በፊኖሚኖሎጂ የምርምር መንገድ የሚጠኑ ስራዎችን ቀርቶ በኢምፒሪካል የምርምር መንገድ ላይም በየጊዜዉ የሚታይ ሁኔታ ነዉ። ታሪክንም በተለያዩ መነፀሮች መመርመር በራሱ ችግር የለዉም። እንዴዉም ይህ አካሄድ በተ;ለይ በፖሊሲ ንድፊያ ጊዜ የተሻለ አካሄድ ሊሆን ይችላል። በእኔ እድሜ ኢትዮጵያ ዉስጥ ሶስተ ያስተዳደር መርሆዎችን አይቻለሁ። ባለፉት 40 አመታት ዉስጥ ብሄር ዘመምና የግራ ዘመም የታሪክ ትርጉዋሜዎች የመንግስትን ዋና ዋና ፖሊሲዎች ሲመሩ አይተናል። ሁለቱም ህብረተስብን በመደብ በብሄርና ወይም በሃይማኖትና በጾታ መክፈልና ልዩነቶች ላይ ማተኮርን ይወዳሉ። አንድን ህብረተሰብ በዴሞግራፊ መርሆዎች ከፍሎ ማጥናቱ ችግር የለዉም። ልዩነታቸዉ ብዙሃንነት (diversity) እንዴት እንደሚስተናገድ ነዉ። ሰለ ከአንድ በላይ ማንነት (dual & multiple identities) በሃገራችን ብዙ አይነገርም።

ብዙዎቹ የዛሬ የብሄር ንቅናቄ መሪዎች በአንድ ወቅት የማርክሲስት ርአዮተ አለም ተከታዮች እንደነበሩ ይታወቃል። አስተዳደር ላይ የሁለቱ ልዩነት ማርክሲሰቶች ሀገር አቀፍ፡ አህጉር አቀፍ፤ከዚያ አልፎ ኢንተርናሽናሊዘምን ሲያወድሱ፤ በተቃራኒዉ ብሄር ተኮር አካሄድን የሚመርጡ ደግሞ ጭንቀታችዉ ቆመንልሃል ለሚሉት የህብረተሰብ ክፍል ሲሆን ግራ ዘመምነታችዉ ስታሊን በስራ ላይ ያላዋለዉን የመገንጠል መንገድ እንዲያቀነቅኑ አድርጎዋቸዋል። ግራ ዘመም ያልሆኑት ብሄር ተኮር ድርጅቶች ደግሞ ተግባራቸዉ ወደ ፋሽዝምና አፓርታይድ፤በማወቅም ሆነ ባለማወቅ፤ ሲያቀርባቸዉ ይታያል። የሶቪየት ህብረትና የይጎዘላቪያን አፈጣጠር፤ አፈራረስና ዉጤቱን ማጤን ይረሳሉ። ስለሆነም አንድ ብሄር ተኮር የፖለተካ ሃይል የተለያዩ ብሄሮች ባሉበት ሀገር ላይ የበላይነት በያዘበት ቦታ ገዢዉን ብሄር ለመጥቀምና ለማሞገስ ተብለዉ የሚደረጉ ሙከራዎች ትክክለኝነታቸዉና ትረጉዋሜያች በቅጡ ሳይፈተሹ በህገ መንግስት ላይ ይሰፍራሉ። የመንግስትም ስራዎች በብሄር ተኮር ፖሊሲዎች ይመራሉ። የብሄር ድርጅቱ ካናሳ ወግን ከመጣ የአናሳዎችን ህብረት በመፍጠር የብዙሃኖችን ግፊት ለመቁዋቁም ይሞክራል። ማንነት (identity) የምርጫ አጀንዳ ሆኖ ዜሮና አንድ ወይም እድገትና ድህነት፤ባርነትና ነፃነት፤ እኛና እነሱ፤ ሰይጣንና መልአክ፤ወዘተ ተብሎ ይቀርባል። ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ደግሞ ይህ አካሄድ በሃይማኖት (bigotry) በመታጅብ ላይ ይገኛል። ከዚህ ባሻገር ደግሞ ሊበሪቴሪያኒዘምን ማለትም ግለሰብ መብት ላይ የሚያተኩር የፖለቲካ አስተሳሰብን የሚያራምዱ አሉ። ሁሉም ማለትም የግራዉም ብሄር ተኮሩም ሆነ ሊበሪቴሪያኑ “ዲሞክራሲያዊ” የሚል ታፔላ አላቸዉ።

ሰለዚህ ኤትኖሼንትሪዝም በሃገራች ሲታይ ልዩነትን (diversity) ለማስተናገድ እ.ኤ.እ በ1993 የሰራዉ ህገ መንግስት መፍትሄ እንዳልሆነና ሀገር አቀፍ መግባባት ለመፍጠር አለመቻሉ በቅጡ ተፈትሾአል። የ1991 ዱም ቻርተር ማለትም የህገ መንግሰቱ አዋላጅ የተፃፈዉ ከግጭት በሁዋላ ስለነበር ያመለከተዉ የጊዜዉን የሃይል አሰላለፍ ነበር። ጸሃፊዎቹም እርስ በርሳቸዉ ይጣሉ እንጂ በጽንሰ ሃሳብ ደረጃ ከ25 አመታት በሁዋላም ቢሆን መሰረታዊ ልዩነት አይታይባችዉም። በትምህርት ቤቶችም የሚሰጡ ትምህርቶች የብሄር ተኮር መሰረት ስላላቸዉ ከፍተኘ ትምህርትም በብሄር በመዋቀሩና በክልል አሰተዳደር ስር መሆናቸዉ፤ በምሁሩም ቅን ልቦናዊነት (bona fide, honesty and integrity) ላይ ለመተማመን አስቸጋሪ እየሆነ መጥቶዋል። ሃገሪቱ የተማረ ህዝቡዋን በተለያዩ ምክንያቶች ስታጣና፤ አብዛኛዉ ወጣት የሆነዉ ህዝብ የስራ አጥነት፤የኢኮኖሚና የፖለቲካ ስደት ሰለባ ሲሆን፤ በባህር ላይ ሲሰምጥና በየስደተኛ ካምፖችና እስር ቤቶች ሲታጎር፤ የምርምር ተቁዋሞች መሰረታዊ ምርምር ማደረግ አለመቻላቸዉ፤ ዮኒቨርሲቲዎችም ከጥራት ይልቅ ወደ ብዛት አተኩረዉ በየክልሉ ሲረጩ፤ በብሄር ተኮር ሹማምንት ሲመሩ፤ ዉጥረቶቹንም በፍትሃዊ ምርጫዎች ለማስተንፈስ አለመቻሉ፤ ብሄርና ሃይማኖት የፖለቲካ ማማ (platform) ሆነዉ መቀጠላቸዉ፤ በግጭት ቀጠና ዉስጥ ያለችዉን የሀገራችንን ችግሮች እጅግ ዉስብስብ አድርገዉታል።

ስለዚህም በሀገራችን ዛሬ በስልጣን ላይ ያለዉ ብሄር ተኮር መንግስት እንደ ቀድሞዎቹ የማርክሲሰትና የንጉሳዊ መንግስታት ሁለት ችግሮች ገጥመዉታል። በአንድ በኩል ሌሎች ብሄር ተኮር ተፎካካሪዎቹ የማዕከላዊ መንግስት ስልጣኑን ሊወስዱብትና ለራሳችዉ ብሄር ሊተኩ ይፈልጋሉ፡፡ ይህ ካልሆነላቸዉ ደግም ሃብት ወደ አሽናፊዉ ብሄር ብሄረሰብ እንዳይፈስስ ሲሰተሙን ለማፍረስ ይጥራሉ። ይሀ ጥረት በራሱ በመንግስትና ፓርቲ ዉስጥ፡ በምርጫና በጠመንጃም እየተሞከረ ይገኛል። የብሄር ድርጅቶች መሪዎችም ለሁለተኛ ድል (second breakthrough) እየተዘጋጀን ነዉ ይላሉ። ሁኔታዉ በሶቪየት ህብረትና በዩጎዝላቪያ የኮሚኒስት ፓረቲዎች ዉሰጥ የብሬዥኔቭና የቲቶን ሞት ተከትሎ የተፈጠረዉን ክስተት በገዥዉ የብሄሮች ግምባር ዉስጥ አይከሰትም ብሎ መናገር አይቻልም። እሰከ አሁን በድርጅቱ ዉስጥ የነበረዉ የሃይል አሰላለፍ ለማስቀጠል ርብርቦሽ ያለም ይመስላል። በሌላ በኩል ደግሞ ከብዙሃኖችና ከዲሞክራሲ ሃይላት ክፉኛ ዉድድር ገጥሞታል። በነፃና ፍትሃዊ ሀገር አቀፍ ምርጫ እንደማያሸንፍ ተረድቶታል። ስለሆነም ተፎካካሪዎቹን ስልጣን ከማካፈል ይልቅ ማፍረስንና አሽባሪዎች ብሉ መሰየሙን መርጦዋል። በ2005ቱ ምርጫ ያኮረፉም ጠመንጃ አንሰተዉ ከቆዩት ጋር የታክቲክ ወዳጅነት የፈጠሩ ይመስላሉ። የሰላም መንገድ መጥበብና መዘጋት አመፅ ተቀባይነት እንዲያገጘ እያደረገ ይገኛል። ከዚህም አልፎ ሰለሰላማዊና የመሳሪያ ትግሎች (armed & peaceful resistance) ተጉዋዳኝነት የሚያሳዩ ፍልስፍናዎች እየቀረቡ ይገኛሉ። ይህንንም ሁኔታ ጎረቤት ሀገሮች ለራሳቸዉ በሚጠቅም መንገድ ሂደቱን ሊቃኙት እንደሚፈልጉ ሳይታለም የተፈታ ጉዳይ ነዉ። በቀጠናዉ ያለዉን አጠቀላይ በሃገሮች መሃል ያሉትን ዉጥረቶችን ወደጎን አድርገን የሃገሪቱን የዉስጥ ዉጥረት ብናይ የመጪዉ ግንቦት ምርጫ ወይም አንዳንድ ሰዎች እንደሚሉት ጥገናዊ የህገ መንግስት መሻሻል እዚህ ግባ የሚባል ፋይዳ እንደማይኖራችዉ ግልፅ ነዉ።

ሰለዚህ በሀገራችን ያሉትንና እየተፈጠሩ ያሉትን ዉጥረቶች ለመፍታት ወሳኝ እርምጃዎች መዉሰድ ያስፈልጋታል። ለዚህም ቁልፉዋ የምትገኘዉ በአብዛኛዉ የማእከላዊ መንግስትን ስልጣን በሚቆጣጠረዉ ብሄር ተኮር ድርጅት እጅ ቢሆንም ድርጅቱ ይህንን ሊሰራ የሚችል መሪ ከዉስጡ ለማዉጣጥ እስካሁን አልቻለም። ብሄራዊ አንድነትንና እኩልነትን የሚገነባ፤እሸናፊና ተሸናፊ የሌለበት የፖለቲካ አስተሳሰብና አስተዳደር መመስረት የዛሬዉ የሃገሪቱ ፈተናዎችዋ ሲሆኑ፤ እነዚህ ፈተናዎች ግን የዛሬ 119 እመት በፊት እነ አፄ ምኒልክን፡ እቴጌ ጣይቱን፡ ራሰ አሉላን፤ ፊታዉራሪ ሃብተ ጊዎርጊስን፤ ራስ ጎበናንና ሌሎቹን በሺህ የሚቆጠሩትን የአድዋን አርበኞች ገጥመዋችዉ ከነበሩት ፈተናዎች ጋር የሚወዳደሩ አይደሉም። እ.ኤ.አ ከ1937ቱ ፈተናዎች ጋርም የሚወዳደሩ አይደሉም። በእነዛ ከባድ ፈተናዎች ጊዜ ብዙ መስዋእትነት ተከፍሎዋል። እነዛን ፈተናዎችን ስንመረምር የእኛ ትዉልድ ፈተና የኤትኖሴንሪክ የታሪክ መነጽር ወዴት እየወሰደን መሆኑን መገንዘብና በቅን ልቦና ላይ የተመሰረተ ብሄራዊ መግባባት የሚፈጠርበትን መንገዶች መሻት ነዉ። ችግሮችን መካድ ወይም መደበቅ ሳይሆን፤ በእዉቀት በዉይይት በዲሞክራሲና በፍትሃዊ ካሳ (restorative justice) የሚፈቱትን የታሪክ ጠባሳዎች እያጎሉ ጣት መቀስሩ ለማንም ጠቃሚ እንደማይሆን ማወቅ ነዉ። የዛሬ ተሽናፊዎች ነገ አሸናፊዎች ለመሆን እንዳይሰሩ፤ ይህንንም በር በጊዜዉና በቅጡ በብሄራዊ እርቅና መካካስ መዝጋት እንጂ፤ እንዴዉ በደረቁ የርስ በርስ ጦርነት ሂደቶችን እንደ ገድል እየቆጠሩ፤ ከበሮ መምታቱ፤ በግብር ከፋዩ ገንዘብ ስርግና ምላሽ መደገሱ፤ ለአንድነትና ለብሄራዊ መግባባት ጠቀሚ ርምጃዎች ሊሆኑ እንደማይችሉ፤ ከድግሱ በሁዋላ ቢሆንም፤ ግንዛቤ መዉሰድ ያስፈልጋል።

ከዚህም በላይ ኤትኖሴንትሪዝም የማእከላዊ መንግስትን ስልጣን ቢይዝም ሆነ ባይዝ የሚያልመዉ ስለ አንድ ንፁህ የጠራ የተቀባ፤ወርቃማና እግዚአብሄር ስለመረጠዉ ጭቁንና ስለተጎዳ ወዘተ ማህበረሰብ ስለሚኖርባት ቅኖናዊት ሀገር (utopian state) መሆኑ መረሳት የለበትም። በዚህም የተነሳ የተረጋጋ የብዙሀን ብሄር ብሄረሰቦች ሀገርን ማስተዳደር ከባድ ፈተና ይሆንበታል። በብዙ ክልሎችም በነፃ ምርጫ ማሽነፍ ያስቸግረዋል። ቀልፍ የአስተዳደር የማከላከያ የኢኮኖሚ አዎታሮችን ቃል እንደሚገባዉ ማስተዳደር ይሳነዋል። አዲሲቱ ኢትዮጵያ መሆን ያለባት ከብሄርና ብሄረስቦች (nations, nationalities, ethnic groups, volks) የተዉጣጡ ስብስቦች (የህገ መንግስቱን መግቢያ ይመልከቱ) ተስማምተዉ የሚፈጥሩት ሀገር ናት የሚለዉም ምርጫ መር ከሆነ ዲሞክራሲ ጋር ማጣጣም አስቸግሮታል። ስምምነቱም ካልሰራ ደግሞ አንቀፅ 39ን ተጠቅሞ መሄድ ይቻላል የሚለዉን መፈፅም ቀላል አለመሆኑን ተረድቶታል። የሚሄደዉም ክልል ምንም እንኩዋን በአፍሪካም ሆነ በአወሮፓ ለጊዜዉ የሚታየዉ ብሄረሰብና ሃይማኖት ተኮር የሆነዉ የፖሊቲካ ምህንድስና ዉጤት አሉታዊ ቢሆንም፤ የተሻለ/ች አባት/እናት ሀገር መመስረት ይቻላል የሚሉ አሁንም አልጠፍም። ይህንን አካሄድ መፋትሄ ነዉ ብሎ ሀገሪቱ ባለችበት ሁኔታ ለህዝብ በሬፈርነደም ማቅረብ ግን ሃላፊነት የጎደለዉ አካሄድ ነዉ። የጋራ እሴቶችን፤ ክፉም ይሁኑ ደግ መኖራቸዉን መርሳት፤ ሰዎች ከአንድ በላይ ማንነት (dual or multiple identity) እንደሚኖራቸዉ፤ የሀገራት አመሰራረት ሁል ጌዜ ያለችግር አለመሆኑን በቅጡ አለመመርመርና የወዲፊቱን ጉዞ በቅጡ ማለም አለመቻልን ያመለክታል።

በመጨረሻም በዉጭ የምንኖር ኢትዮጰያዎያን ባንፃራዊ ነፃነት ስለምንገኝና ከጊዜ ወደጊዜ ቀጥራችንም እየበዛ ስለሄደ፤ እንደ አድዋ አይነት ሃገር አቀፍ የሆኑ እሴቶች ከማክበር የሚከለክለን ነገር መኖር የለበትም። በሃገራችንም የሰላም ድምፅ ከፍ ብሎ እንዲሰማ መሞከር ይኖርብናል። በመሬትና በአንዳንድ ጥቅሞች መደለልና የገዛ ጥላችንን ሳይቀር መፍራት የለብንም። ራሳችንን ከፍርሃት ነፃ ማዉጣት ይገባናል። ስለ አሀጉራዊ ስለአፍሪካ ዲየስፖራ፤ ስለአፍሪካ አሜሪካዉያን ሰለሃገር አቀፍ እሴቶች ዉርስና ቅርሶች መናገር መጻፍ፤ ማክበርና መዘክር ይኖርብናል። በተለያዩ ቦታዎች ያሉትን የታሪክ አሻራዎች (historical footprints) በምንችለዉ ዘዴ መረዳት፤ማሰባሰብና የተዘረፉት ቅርሳ ቅርሶች እንዲመለሱ መሞከር ይገባናል። የአክሱም ሃዉልት መመለስ የመጀመሪያ እንጂ የመጨረሻ መሆን የለበትም። ከበስተሁዋላም ሆነ ከፊት ሆነዉ የሚሰሩትንና የሚረዱትን ማመስገን ይገባል። ዶ/ር አበራ ሞላና አቶ ኪዳኔ አለማየሁ በመካከላችን መገኘታቸዉና እየሰሩ ያሉትንም ልናዉቅላቸዉና ልናበረታታቸዉ ይገባል። በብሄር ተኮር ፖለቲካ ዉስጥ ራሳችንን አጥረን፤ ታሪካችን የግጭት፤የረሃብ፡ የቸነፈርና የስደት ብቻ እንዳይሆን፤ዛሬ አፍሪካ አሜሪካዉያን የገቡበትን ራስን ያለማወቅ ቀዉስ (identity crisis)፤ ሌሎች አፍሪካዉያን ወገኖቻችን ያለባቸዉን የራስ መተማመን ችግር፤ ልጆቻችን በአዉሮፓ እንዳሉት አናሳ ኮሚኒቲዎች፤ የኢኮኖሚዉ፤የፖለቲካዎና የዕዉቀት ጭራ፤በሁዋላም የአሀገሮቹ ባዐዳን እንዳይሆኑ፤ ከወዲሁ ማስብና ዘዴ ማግኘት የእኛ የመጀመሪያ ትዉልድ ፈላሾች (immigrants) ፈተና ነዉ።

ኢትዮጵያውያን ለውጥ እንፈልጋለን:: ለውጥ እንፈልጋለን ብለን ለትግል ስንነሳ መንገድ ሁሉ አልጋ በአልጋ ይሆንልናል ማለት አይደለም::በትግሉ ውስጥ የሚከሰቱ እሾህ እና አሜኬላዎች እንቅፋት ሆነው ከስንዴው እኩል እንደ እሸት የሚያብቡ እንክርዳዶች እየሰረጉ በመግባት ትግሉን ለማኮላሸት አሊያም ደሞ ተያይዘው ለመጥፋት በሚያሴሩት ደባ የህዝብ ልጆች በሚያደርጉት ተጋድሎ እነዚህን እንቅፋቶች ማስወገድ እና በጥንካሬ ጋሬጣውን ማለፍ የሚጠበቅበት ወቅታዊ አጋጣሚዎች ሳንዘናጋ ልንጠቀምበት ይገባል:: በትግል ጊዜ የሚከሰቱ እንቅፋቶች ለነገ ትልቅ ትምህርት የሚሆኑ ወርቃማ ጊዜያት አድርገን ልንማርባቸው ይገባል::
ኢትዮጵያውያን ላለፉት 24 አመታት በጫንቃችን ላይ የተቀመጠውን አምባገነን ስርአት ለማስወገድ በተገኘው መንገድ ታግለን በወያኔ መቃብር ላይ ነጻነታችንን ለማረጋገጥ ሁላችንም በተለያዩ የትግል ስልቶች ደፋ ቀና እያልን የምንገኝበት ወቅት ላይ መከሰታችን እሙን ነው:: ይህ ትግል ለለውጥ እና ለነጻነት መደረጉ እና የጋራ ጠላት የሆንው ወያኔ ላይ ማተኮሩ ደሞ ሕዝባዊ አንድነቶች እንዲጎለብቱ አስታውጾ ሲያበረክት ያልበሰሉ እና የፖለቲካ እውቀቱ የሚያንሳቸው በትግሉ ዙሪያ ሰበብ በማብዛት ዋጋ ባሌላቸው ነገሮች ላይ በማተኮር እንዲሁም በሌላው ዘርፍ ለሆዳቸው ተገዢ በመሆን ሌላውን አሳልፎ በመስጠት አንድም ከሃገር በመውጣት አልያም ኑሯቸውን በሃገር ውስጥ በማደላደል ትግሉን ለራስ ጥቅም ብሎም ሌላውን ለመጥለፍ ሲጠቀሙበት ማየት የሚያም ጉዳይ መሆኑ የዚህን ሰሞን ጡዘቶች ያሳያሉ::
ወቅቱ ትግሎች ተፋፍመው ሕዝባዊ ድሎች በሚገኙበት በአሁን ወቅት የሃገር ቤት ትግሎችን እና በዳር ሃገር ያሉ ትግሎችን በማስተባበር አንድ ወጥ የሆነ የትግል ስትራቴጂ በሚቀጣጠልበት ጊዜ ላይ በትግል ውስጥ በሚከሰቱ እንቅፋቶች ራሳችንን ሳናዘናጋ አሊያም እንቅፋቶችን ሌላውን ለመጥለፍ እና ለማደፍረስ ሳንጠቀምበት በሰለጠነ መልኩ ከተከሰቱ ችግሮች ተምረን ለአዳዲስ ስልቶች ጥንካሬያችንን ማደስ ይገባናል::በትግል ውስጥ የሚከሰቱ አሜኬላዎች/አረሞችን ነቅሎ ለመጣል ዋናው እና መጀመሪያ የሚያስፈልገው የኛ እና የኛ ጥንካሬ ነው::አንዳንድ ጊዜ በሚደርሱ እንቅፋቶች ሳንዘናጋ እና ሳንገዳገድ በራስ መተማመን እና የትግል ጽናትን በውስጣችን በማስረጽ ለተሻለ ድል መገስገስ አንዱ የትግል ስልት ሊሆን ይገባል::ጥንካሬ ከራስ መተማመን እና ከጽናት እንደሚፈጠር እና ብረት ሆኖ መገኘት እንዲሁን ራስን በየጊዜው እያዳበሩ መታገል ከዝገትነት ይከላከላል::ዛሬ ላይ ለሚገጥሙ እንቅፋቶች ለመሸፋፈን ከመሮጥ በጊዜው ተመካክሮ እና ተወያይቶ ችግሮን በመፍታት ለነገ ትግል ሂደት መንገድ መጥረግ የሚጠበቀው ክኛ ሆኖ ሳለ እንቅፋቶችን/ችግሮችን በጊዜው ካላስወገድን እና ከሸፋፈንን የተገላለጠ እና የፈነዳ እለት ትልቅ ጉዳት እና ተአማኒነት ሊያሳጣ ይችላል::
በትግል ውስጥ ሊከሰቱ የሚችሉ እንቅፋቶችን በጥንካሬ ልናልፋቸው የሚገባው እንግዲህ ከዚህ አኳያ ነው::ጥንካሬያችን ነገ ለሚፈጥረው ትውልድ ትልቅ ትምህርት እና የነጻነት ባለቤት ስለሚያደርገው የሃገራዊ እና የህዝባዊ የትግል ሃላፊነቶችን ተሸክመን በድን አደባባይ ለማስቀመጥ እና ታላቅ የሆነ የለውጥ አብዮት አቀናጅተን በመፍጠር ሳንዘናጋ የትልቅ ህዝባዊ ድል ባለቤት ለመሆን በአንድነት እንጠንክር:: ‪

‹‹ኢትዮጵያ ውስጥ ብቸኛው አሸባሪ ህወሓት/ኢህአዴግ ነው››

አብርሃ ደስታ

‹‹የጦር ችሎት በሚመስል ችሎት እየተንገላታን ነው››

የሺዋስ አሰፋ
በእነ ዘላለም ወርቃገኘሁ የክስ መዝገብ የሽብር ክስ የተመሰረተባቸው የተቃዋሚ ፓርቲ አመራሮችና ሌሎች በተመሳሳይ መዝገቡ የተካተቱ ተከሳሾች በተከሰሱበት ድርጊት ላይ የእምነት ክህደት ቃላቸውን ሰጡ፡፡
የሰማያዊ ፓርቲ፣ የአንድነት እና የዓረና ትግራይ አመራሮችን ጨምሮ 10 ተከሳሾች ዛሬ መጋቢት 10/2007 ዓ.ም በፌደራሉ ከፍተኛ ፍርድ ቤት ልደታ 19ኛ ወንጀል ችሎት የቀረቡ ሲሆን ተከሳሾች በቀረበባቸው ክስ ላይ የእምነት ክህደት ቃላቸውን ሰጥተዋል፡፡ በዚህ መሰረት ከአንደኛ ተከሳሽ ዘላለም ወርቃገኘሁ ጀምሮ፣ ‹‹በክሱ ላይ የተመለከተውን ድርጊት ፈጽመዋል ወይስ አልፈጸሙም?›› የሚል ተመሳሳይ ጥያቄ ለእያንዳንዳቸው የቀረበላቸው ሲሆን ብዙዎቹ ተከሳሾች ምላሻቸውን በቀጥታ ለመስጠት አለመፈለጋቸውን አሳይተዋል፡፡
1ኛ ተከሳሽ ዘላለም ወርቃገኘሁ ለቀረበለት ጥያቄ፣ ‹‹በአቃቤ ህግ እና በፖሊስ ተቀነባብሮ የቀረበብኝን ክስ በተመለከተ ለክሱ እውቅና ላለመስጠት ምንም አልልም፡፡ በክሱ ላይ አስተያየት በመስጠት ለጸረ-ሽብር አዋጁ እውቅና መስጠት አልፈልግም›› የሚል መልስ በመስጠቱ ፍርድ ቤቱ ክሱን ክዶ ቃል እንደሰጠ አድርጎ መዝግቦታል፡፡
2ኛ ተከሳሽ ሀብታሙ አያሌው በበኩሉ ‹‹በክሱ ላይ የተመለከተውን ድርጊት እንዳልፈጸምኩ እንኳን እኔ ከሳሾቼም በደንብ ያውቃሉ፡፡ ከሳሾቼ እኔ ድርጊቱን የመፈጸም ፍላጎቱም ሀሳቡም እንደሌለኝ ያውቃሉ›› ብሏል፡፡
3ኛ ተከሳሽ ዳንኤል ሺበሽ ደግሞ፣ ‹‹እኔ ስለ ሽብር የሰማሁት ከአልቃይዳው መሪ ኦሳማ ቢላደን እና መለስ ዜናዊ ነው፡፡ እኔ አሸባሪ አይደለሁም፤ ሀሳቡም ሆነ ፍላጎቱም የለኝም፡፡ ባህሌና እምነቴም አይፈቅድልኝም›› ሲል ለፍርድ ቤቱ አስረድቷል፡፡
4ኛ ተከሳሽ አብርሃ ደስታ ‹‹አሸባሪ ማለት የፖለቲካም ሆነ ሌላ ዓላማውን ሰላማዊ ዜጎችን በማሸበር ለማስፈጸም የሚሰራ ነው፡፡ ኢትዮጵያ ውስጥ ብቸኛው አሸባሪ ድርጅት ህወሓት/ኢህአዴግ ነው፡፡ እኔ ደግሞ የዚህ አሸባሪ ድርጅት ተቃዋሚ ነኝ›› ብሏል፡፡
5ኛ ተከሳሽ የሺዋስ አሰፋ በበኩሉ፣ ‹‹በመጀመሪያ ለመጨረሻ ጊዜ ስለሆነ የምናገረው እንዳታቋርጡኝ አደራ እላለሁ፡፡ ክሱ ቅንብር ነው፡፡ ዳኞችም ህጉ የሰጣቸው ነጻነት አይታይባቸውም፡፡ ይህ 19ኛ ወንጀል ችሎት የጦር ችሎት ነው የሚመስለኝ፡፡ ስለሆነም የጦር ችሎት በሚመስል ችሎት እየተንገላታን ነው›› ሲል ተናግሯል፡፡ የሺዋስ በዳኞች በተደጋጋሚ ንግግሩ እንዲቅረጥ ተደርጓል፡፡ በመጨረሻም ክሱን ክዶ ቃል ሰጥቷል በሚል ተመዝገቦለታል፡፡
6ኛ ተከሳሽ ዮናታን ወልዴ፣ ‹‹የተዘጋጀብኝን ክስ ያለፍቃዴ እንድተውን እየተገደድኩ ነው›› ብሏል፡፡
7ኛ ተከሳሽ አብርሃም ሰለሞን ደግሞ፣ ‹‹የተቀነባበረ ክስ ላይ ምንም ማለት አይቻልም›› ብሏል፡፡
8ኛ ተከሳሽ ሰለሞን ግርማ፣ ‹‹ነጻ ሰው ነኝ፡፡››
9ኛ ተከሳሽ ባህሩ ደጉ ‹‹ባህሉንና ፈጣሪውን ከሚያከብር ማህበረሰብ ወጥቼ አሸባሪ ልሆን አልችልም›› ሲል አስረድቷል፡፡
10ኛ ተከሳሽ ተስፋዬ ተፈሪ ደግሞ፣ ‹‹ድርጊቱን አልፈጸምኩም›› ብሏል፡፡
በአጠቃላይ ተከሳሾች ክሱ ላይ የተጠቀሰውን ድርጊት ክደው ቃል በመስጠታቸው አቃቤ ህግ ምስክሮችን እንዲያሰማ ለግንቦት 13፣ 14፣ 15/2007 ዓ.ም ለተከታታይ 3 ቀናት ምስክር እንዲሰማ ቀጠሮ ተሰጥቷል፡፡

የካቲት 10/2007 ዓም የ28 ቀን ጊዜ ቀጠሮ የተጠየቀበት የነዘመነ ምህረት ችሎት፣ በቀጠሮው መሠረት፣ ዛሬ መጋቢት 10/2007 ዓም ተሰይሟ። ዘመነ ምህረት፣ መለሰ መንገሻና ሌሎች ወደ 25 የሚጠጉ ወጣቶች በማእከላዊ ፓሊሶች ታጅበው 8:ሰአት 20 አካባቢ ፍርድ ቤት ግቢ ገቡ። እንደተለመደው በርቀት እጃቻችንን በማውለብለብ ሰላም አልናቸው። እነሱም ባልታሰረው እጃቸው አፀፋውን መለሱልን።
ዘመነ ምህረት ብዙም አልተጎሳቆለም። መለሰ መንገሻ ግን በጣም ከስቷል። ሰውነቱ ቢጫ ሆኗል። እንደዛም ሆኖ ፈገግታ ግን አልተለያቸው። ችሎት ከመግባታቸው በፊት የተቀመጡበት አግዳሚ ወንበር ላይ ሆነው፣ በምልክት ለመነጋገር ሞክረን ለመግባባት ችለን ነበር። ነገር ግን ፓሊሶች ከኛ ጋር የሚያደርጉት የምልክት መግባባት አይተው፣ ፊታቸውን አዙረው አስቀመጧቸው ። ተስፋ ሳንቆርጥ ሞከርን። አልተሳካም።
የችሎት ሁኔታ እንደሚታወቀው በዝግ የታየ በመሆኑ የነበረውን ሁኔታ ማወቅ አይቻልም። ዘመነና መለሰ መንገሻ ችሎት የገቡት ተለያይተው ነው። ከዚህ መረዳት የሚቻለው የተከሰሱበት መዝገብ ይለያያል ማለት ነው ። ሁለቱም ችሎት ሲገቡ ሌሎች ወጣቶች አብረዋቸው ገብተዋል።
የዛሬው የችሎት ሁኔታ ተጨማሪ የ28 ቀን ጊዜ ቀጠሮ ፓሊስ ጠይቆ ለመጋቢት 08/7007 ዓም ተቀጥሯል።
አንድነት ዘመነ ምህረት፣ የዘመነ ምህረት የበኩር ልጅ፣ በፍርድ ቤት አልተገኘም። የሕጻን አንድነትን ቦታ ተክተው፣ ከሰሜን ጎንደር ተጉዘው የመጡት፣ የቆራጡ ታጋይ ዘመነ ምህረት እናት ነበሩ። እኚህ እናት ታማሚ ናቸው። የወለደ አንጀታቸው አልችል ብሏቸው ህመማቸውን ችለው፣ ከሰሜን ጎንደር፣ ከ700 ኪሎሜትር በላይ ተጉዘው፣ «ልጄ በህይወት መኖሩን ካላየሁ አላምንም» ብለው፣ አራዳ የመጀመሪያ ፍርድ ቤት ተገኝተዋል። በጣም ያሳዝናሉ።
የመጡበትን ምክንያት የልጃቸውን በህይወት መኖር አለመኖር ለማረጋገጥ ነበር። በካቴና ታስሮም ቢሆን አይተዋል። በውስጣቸው ምን እንደተሰማቸው ባላውቅም። ጥልቅ የሆነ ሀሳብ ገብቷቸዋል። ለሰው ከመናገር ዝምታን ። ከኚህ የጀግና እናት ጋር ትንሽ ለመጨዋወት ሞክረን ነበር ። እንባቸው እየቀደማቸው ማውራት አልቻልንም። በመጦሪያቸው ጊዜ መንከራተት በጣም ያማል። እስኪ የኝህ እናት ፀሎት ተሳክቶ ዘመነ ተፈቶ ከመንከራተት ያድናቸው ዘንድ እንፀልይላቸው ።

ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

ሰማያዊ ፓርቲ ባህር ዳር ቅርንጫፍ ቢሮው እንደተዘጋበት አስታወቀ:: በጋሞ ጎፋ በቅስቀሳ ላይ የነበሩ የሰማያዊ አባላት ታሰሩ::

የ9ኙ የተቃዋሚ ፓርቲዎች ትብብር ህዝባዊ የድጋፍ ሰልፍና የምርጫ ቅስቀሳ ለማካሄድ የመረጣቸውን 15 ከተሞች ይፋ አደረገ፡፡ ትብብሩ በተመሳሳይ ሰዓት በ15 ዋና ዋና የሀገሪቱ ከተሞች ህዝባዊ የድጋፍ ሰልፍ ለማድረግ ቀደም ብሎ አሳውቆ እንደነበር ይታወሳል፡፡

በዚህ መሰረት የ9ኙ ፓርቲዎች ትብብር መጋቢት 20/2007 ዓ.ም በተመሳሳይ ሰዓት ሰልፉን የሚያካሂድባቸው ከተሞች የሚከተሉት ሆነዋል፡፡ እነዚህም አዳማ፣ ባህር ዳር፣ አርባ ምንጭ፣ ደብረ ታቦር፣ ሐዋሳ፣ ጅማ፣ ደብረ ብርሃን፣ ወልቂጤ፣ አሰበ ተፈሪ (ጭሮ)፣ ወላይታ ሶዶ፣ ደሴ፣ ዱራሜ፣ ደብረ ማርቆስ እና ሆሳዕና ናቸው፡፡ትብብሩ ‹‹መጋቢት 20 በፍጹም አይቀርም›› በሚል ለህዝቡ የድጋፍ ሰልፍ ጥሪ ያደረገ ሲሆን፣ ከተሞቹ የተመረጡትም ፓርቲዎቹ በየአካባቢዎች ባቀረቡት እጩ ብዛት መሰረት እንደሆነ ገልጹዋል፡፡ይህ በእንዲህ እንዳለ ደግሞ በዋና ከተማዋ አዲስ አበባ የሚደረገው የድጋፍ ሰልፍ በተመረጡት ከተሞች የሚደረገው ሰልፍ በተከናወነ በሳምንቱ ይደረጋል ተብሎ ይጠበቃል፡፡
===================================
ሰማያዊ ፓርቲ ባህር ዳር ቅርንጫፍ ቢሮው እንደተዘጋበት አስታወቀ

ሰማያዊ ፓርቲ በባህር ዳር ከተማ የከፈተው ቢሮው በአከራይ ላይ በተፈጸመ ከፍተኛ ወከባና ማስፈራሪያ ምክንያት እንደተዘጋበት በስፍራው የፓርቲው አስተባባሪ ለነገረ ኢትዮጵያ ገለጸ፡፡

በባህር ዳር የፓርቲው አስተባባሪ አቶ አዲሱ ጌታነህ እንደገለጹት ቅርንጫፍ ቢሮው ከትናንት ጀምሮ የፓርቲው ንብረቶች ውስጥ እንዳሉ ተቆልፏል፡፡ አቶ አዲሱ ቢሮውን ያከራዩት ሰው በተደጋጋሚ ከፖሊስ፣ ከኢህአዴግ ካድሬዎችና ከደህንነት ሰዎች ዛቻና ማስፈራሪያ እየደረሰባቸው እንደሆነ በመግለጽ ቤቱን እንዲለቁላቸው ሲነግሯቸው እንደነበር አስታውሶ፣ ሆኖም ግን ፓርቲው የአንድ አመት ውል ስላለው መልቀቁን እንዳልፈለገ ገልጹዋል፡፡

አከራዩዋ ‹‹ቀሪ ብራችሁን እመልሳለሁ፡፡ የሚደርስብኝን ጫና መቋቋም አልቻልኩምና ውጡልኝ፡፡ ሰዎቹ በዱርየዎች እንደሚያስደበድቡኝ መዛታቸውን ስለሰማሁ ቢሯችሁን ቆልፌዋለሁ›› ማለታቸውን የጠቀሰው አቶ አዲሱ፣ በተለይ በከተማዋ የበላይ ዘለቀ ቀበሌ የጸጥታ ዘርፍ አስተባባሪ አቶ ጌታቸው ግዛቸው አላስፈላጊ ወከባውን በማስተባበር ላይ መሆኑን አስረድቷል፡፡ፓርቲው ጉዳዩን ወደ ህግ እንደሚወስደውም አቶ አዲስ ጨምሮ ገልጹዋል፡፡
================================
በጋሞ ጎፋ በቅስቀሳ ላይ የነበሩ የሰማያዊ አባላት ታሰሩ

በጋሞ ጎፋ ዞን ኮንሶ ወረዳ በምርጫ ቅስቀሳ ላይ የነበሩ ስምንት የሰማያዊ ፓርቲ አባላት መታሰራቸውን የዞኑ የፓርቲው አስተባባሪ ለነገረ ኢትዮጵያ ገለጹ፡፡
አባላቱ ከመጋቢት 9/2007 ዓ.ም ጀምሮ በእስር ላይ እንደሚገኙ ታውቋል፡፡ በእስር ላይ የሚገኙት ስምንቱ ሰዎች የሚከተሉት ናቸው፡-
1. ካርታ ካርኪ
2. ኩንሳ ካፒሊ
3. ታሪኩ አንካሶ
4. ካያና ካላታ
5. ገላዬ ካይድራ
6. ካርታ ሀይቶ
7. ኩንሱ ካምባ
8. ሆዳ ሆልጥሽ

ናቸው፡፡

የኢትዮጵያ ወጣቶች ብሄራዊ ንቅናቄ በሃገራችን ኢትዮጵያ አስተማማኝና ዘለቄታዊ ሠላም፣ እኩልነት፣ ፍትህና፣ የፖለቲካ መረጋጋት ይሰፍን ዘንድ ቀና ራዕይ አንግበው በተሰባሰቡ ወጣት ኢትዮጵያውያን የተመሰረተ፤ በሃገራችን ብቸኛው በወጣቶች የተገነባና የሚመራ ንቅናቄ ነው። ንቅናቄአችን ላለፋት አመታት የንቅናቄውን አቅም ለማጐልበት፤ ሰፊና ጠንካራ መሰረት ያለው ሁለገብ ተቋም ለመገንባት፤ የድርጅታዊ መዋቅሩን ጨምሮ ሌሎች ወሳኝ መሰረታዊ የማስፋፋትና የማደራጀት ስራዎችን ሲሰራ ቆይቷል። በመሆኑም ዛሬ ንቅናቄያችን ከአምባገነኑ የህወሓት/ኢህአዴግ የደህንነት መረብ የፀዳ፤ እራሱን ከማንኛውም የውስጥና የውጭ ጥቃት በአስተማማኝ ሁኔታ የመከላከል ብቃት ያለው፤ በርካታ እንቅስቃሴዎችንና ዲሲፕሊኖችን በተቀናጀ መልኩ ማከናወን የሚችል ጠንካራ ተቋም መሆን ችሏል።

የኢትዮጵያ ወጣቶች ብሄራዊ ንቅናቄ ከአጠቃላይ የህዝብ ብዛት ከ75% በላይ የሚሆነው ወጣቱ በመሆኑ፤ ይህ ወሳኝ የህብረተሰብ ክፍል የዲሞክራሲ ሥርዓትን ለመመስረትና ለማጐልበት በሚደረግ ትግል ውስጥ ግንባርቀደም ሚና የመጫወት ትውልዳዊ ሃላፊነት እንዳለበት በፅኑ ያምናል። በመሆኑም ንቅናቄአችን ይህን ፅኑ እምነት መሰረት በማድረግ፤ ወጣቱ ትውልድ ሃላፊነት የመረከብና በብቃት የመወጣት፤ እንዲሁም በተደራጀ መልኩ በጋራ የመሥራትና ለውጤት የመብቃት ሙሉ አቅሙ እንዲኖረው ለማስቻል መጠነ ሰፊ እቅዶችን ነድፎ በመተግበር፤ የወጣቱን እምቅ ችሎታና ብቃት በተግባር አስመስክሯል። ንቅናቄአችን ከተመሰረተበት ከ2003 ዓ.ም. ጀምሮ በርካታ ተግባራትን ያከናወነ ሲሆን፤ በተለይ በሃገር ውስጥና በውጭ ሃገራት የሚኖሩ ወጣቶችን ወደተመሰረተለት ታላቅ ራዕይ ለማምጣት የግንኙነትና የመረጃ ልውውጥ መረብ በመሆን፤ ብሎም በአለም ዙሪያ የሚኖሩ ኢትዮጵያውያን ወጣቶችን በስሩ በማደራጀትና በማንቃት ለሃገር ተቆርቋሪ ዜጋን በአስተማማኝ ሁኔታ መገንባት ችሏል።

የኢትዮጵያ ወጣቶች ብሄራዊ ንቅናቄ በሃገሪቱ ዲሞክራሲያዊ ስርአትን ለማስፈን በሚደረገው ትግል የበኩሉን አስተዋፅኦ ለማበርከትና የተነሳለትን ታላቅ ራዕይ እውን ለማድረግ፤ ከሌሎች የፖለቲካ፣ የሲቪክና፣ የሰባዊ መብቶች ድርጅቶች ጋር በመተባበርና ጠንካራ ስምምነቶችን በመመስረት በስፋት እየሰራ ይገኛል። ንቅናቄአችን በሰላማዊ የትግል ስልት በሃገራችን ለውጥ እንዲመጣ ከሚታገል ማንኛውም ተቋም ጋር በመተባበርና በመደገፍ በርካታ ተግባራትን ያከናወነ ሲሆን፤ በተለይ ኢትዮጵያውያን ሙስሊሞች ላለፉት ሦስት ተከታታይ አመታት ባካሄዷቸው ሠላማዊ መብትን የመጠየቅና የማስከበር እንቅስቃሴዎች የሚሠማውን ከፍተኛ አድናቆት እያስታወቀ፤ በቀጣይ ለሚያደርጉት ሠላማዊ እንቅስቃሴዎች ሁሉ፤ አባላቱን በማስተባበርና ሙሉ ሃይሉን በመጠቀም ስኬታማ እንዲሆን የሚሰራ መሆኑን ከወዲሁ ቃል በመግባት ያረጋግጣል። ከዚህም በተጨማሪ በወጣቶች የተገነባውን የሰማያዊ ፖርቲን በአዲስና በተቀናጀ መልኩ ድጋፍ ለመስጠት ሰፋ ያለ እቅድ ይዞ ተግባራዊ ለማድረግ ዝግጅቱን ማጠናቀቁን በሙሉ ልብ ያረጋግጣል።
የኢትዮጵያ ወጣቶች ብሄራዊ ንቅናቄ አባላት፤ እንዲሁም መላው የኢትዮጵያ ወጣት ሆይ፤ ዛሬ ሃገር እያለህ እንደሌለህ፤ መስራት እየቻልክ ተመፅዋች፤ ተምረህ ራስክን ማሻሻል እየቻልክ እድሉን ተነፍገህ፤ በችሎታህ ሳይሆን ለገዢው መደብ ባለህ ቀረቤታ ከሃገርህ ማግኘት የምትችላቸው እድሎችህን ሁሉ ተነጥቀህ፤ እጣ ፈንታህ በጥቂት ግለሰቦች በጐ ፈቃድ ስር ብቻ መውደቁን ካንተ በላይ የሚያውቀውና የሚገነዘበው የለም። በመሆኑም ሳትፈልግ የተጫኑብህ ምስቅልቅልና ጥልቅ ችግሮችን አስወግደህ፤ በተሻለ የህይወት ተስፋ የመተካት አቅሙም ጉልበቱም ያንተ ነውና፤ ከዛሬ ጀምሮ ቆርጠህ በመነሳት፤ ብሎም ከሰማያዊ ፓርቲ ጐን በፅናት በመቆምና ሙሉ ድጋፍ በመስጠት፤ እንዲሁም የሙስሊም ኢትዮጵያውያን ትግልን የሚመራው አካል (ድምፃችን ይሰማ) አመራር ፍፁም ሠላማዊና በሳል መሆኑን ስለምትረዳው፤ በመሆኑም የሚቀርበው የአመራር ብቃት ነፃነትህን ለማስከበር በቂ የትግል ስትራተጂ እንደሆነ ስለሚታመን፤ የሚካሄደውን ትግልና የሚተላለፈውን የትግል መመሪያ በቅርበት በመከታተልና ተግባራዊ በማድረግ፤ ወደ ታሪካዊው የለውጥ ጐዳና በሙሉ ልብ ተቀላቅለህ ታሪካዊ ሃለፊነትህን ትወጣ ዘንድ፤ የኢትዮጵያ ወጣቶች ብሄራዊ ንቅናቄ በአክብሮት ሃገራዊ ጥሪውን ያቀርባል።

ኢትዮጵያ በክብር ለዘላለም ትኑር!
የኢትዮጵያ ወጣቶች ብሄራዊ ንቅናቄ

ጋዜጠኝነት ትልቅ ክብር የሚሰጠው፣ የራሱ የሆነ መርህና ስነ-ምግባር ያለው፣ ጠያቂነትን ብቻ ሳይሆን ተጠያቂነትንም በውስጡ የያዘ የሙያ መስክ ነው። ለዛም ነው ጋዜጠኛ የሕዝብ አንደበት፣ አይንና ጆሮ ነው የሚባለው። ሕዝብ በሚከበርበት ቦታ ሁሉ ጋዜጠኛም ይከበራል። ሕዝብ በሚዋረድበት፣ በሚታፈንበትና በሚዋከብበት ስፍራም ጋዜጠኛ ይዋረዳል፣ ይሳደዳል፣ ይታፈናል፣ ይዋከባል፣ ይታሰራል፣ ሲከፋም ይገደላል። ይህም በሕዝብ፣ በመንግሥትና በጋዜጠኛ መካከል ያለውን ቁርኝት በደንብ ያሳያል። ሕዝብና መንግሥት ልብ ለልብ ሊገናኙ የሚችሉት ጋዜጠኛ ሲኖር ነው። የሁለቱን የልብ ትርታ እያደመጠና ያንዱን ላንዱ እያስደመጠ በመካከላቸው ገደል እንዳይኖር ድልድይ ሆኖ ያገለግላል።

ጋዜጠኞች ይህን ታላቅ ኃላፊነት ለመወጣት ከሚጠበቅባችው ነገሮች ዋነኛውና መሰረታዊው ነገር የሙያውን ሥነ-ምግባርና መርሆዎች ጠንቅቆ ማወቅና ለመተግበርም መጣር ነው። በዚህ ሙያ ላይ የተሰማራ ሰው ምንም ያህል በሙያው ቢሰለጥንና ቢመራመር ከመርሆቹና ከሥነ-ምግባሩ በራቀ ቁጥር ከላይ የተጠቀሰውን አሉታዊ ሚና ከመጫዎት ይልቅ ለሚኖርበት ማኀበረሰብ ፖለቲካዊ፣ ማኅበራዊና ኢኮኖሚያዊ እድገት ዋነኛ ጠንቅ ይሆናል። የጋዜጠኝነት ሙያ አንድን ማኅበረሰብ በሚዘረጋው የመረጃ መረብ የማዋሃድና የማቀራረብ ኃይል ያልውን ያህል በሥነ-ምግባር ብልሹዎች እጅ ሲወድቅ ደግሞ እንደ ኒውክለር ቦንብ ሕዝብን የማፋጀትና ለከፋ እልቂት የመዳረግም አቅምም አለው። ለዚህም የሩዋንዳዉን የዘር እልቂት ያፋፋሙትን የአገሪቷ መገናኛ ብዙሃን ልብ ይሉዋል። አንድ ሰው በጋዜጠኝነት ሙያ ሲሰማራ ቢያንስ እነዚህን አምስት መርሆዎች ሊረዳና ሊያከብር ይገባዋል። እነሱም፦

1. እውነተኝነት እና ትክክለኝነት፣
2. ገለልተኝነት (ከፖለቲካ፣ ከኃይማኖትና ከሌሎች ሚዛንን ከሚያስቱ አቋሞች)፣
3. ፍትሐዊነት እና ሚዛናዊነት፣
4. ሰብአዊነት፣
5. ለሚሰራዉ ሥራ ተጠያቂነት

ይህን ጽሑፍ እንድጽፍ ወዳስገደደኝ ጉዳይ ልመለስ። ኢትዮጵያ ውስጥ የጋዜጠኝነት ሙያና ሥነ-ምግባር ያለበትን ደረጃና ዝርዝር ታሪኩን በቅጡ የሚቃኝ ጥናታዊ ጽሑፍ የማቅረቡን ሥራ በሙያው ጥርሳቸውን ለነቀሉበትና አቅሙ ላላቸው ባለሙያዎች ልተውና የግል ትዝብቴን ላስቀምጥ። የወያኔ የአገዛዝ ሥርዓት በኢትዮጵያ ላይ ካደረሳቸው ትላልቅ ኪሳራዎች መካከል አንዱ ሃሳብን በነጻነት የመግለጽ መብትን ማዳፈኑ ነው። ይህን እኩይ ተልኮውንም ለማሳካት በመቶዎች የሚቆጠሩ ጋዜጠኞችን በተለያዩ ጊዜያት እያሰረ፣ እየደበደበ፣ በሃሰት ክስ እየወነጀለና ከአገር እያሰደደ በማቆጥቆጥ ላይ የነበረውን የሕዝብ ነጻ የመወያያ መድርክ በጨቅላነቱ ቀጭቶታል። ወያኔ ነጻ የውይይት መድረኮችን ለማንጠፍ ያልፈነቀለው ድንጋይ የለም። ጋዜጠኞችን በጸጥታ ኃይሎች ማዋከቡና በጡንቻው ማሸማቀቁ አልበቃ ብሎት ሕገ-መንግሥቱን የሚሽሩ ሕጎችንም ጭምር በማጽደቅ አፈናዉን ሕጋዊ አድርጎታል። ይህ አይነቱ በነጻ ሚዲያው ላይ ያነጣጠረው የማያባራ ዱላ ሕዝብ ነጻ የመወያያ መድርክ እንዳይኖረው ከማድርግም አልፎ መደማመጥና መተማመን የማይቻልበት የመጯጯህ ባህልንም ፍጥሯል። እውነትንና እውቀትን መሰረት ያደረጉ የሃሳብ መግለጫ መድረኮች እንዲከስሙ ተደርጎ በምትካቸው ጽንፍ የያዙና በሁለት አፋፍ ላይ ቆመው በጥላቻ፣ በሃሰት፣ ሰብአዊነት በጎደለውና ተጠያቂነት በማይስተዋልበት መንፈስ ውስጥ የተዋጡና ሕዝብን የሚያደናቁሩ የጩኸት መድረኮች ጎልተው እንዲወጡ ተደርጓል።

ዛሬ የኢትዮጵያ ሕዝብ በአገሩ ጉዳይ መረጃ የሚያገኝበት እድል ሁለት ጽንፍ በያዙ እርስ በእርስ ተቃራኒ ነገር ግን ተመሳሳይ ባህሪይ በሚታይባቸው የፕሮፓጋንዳ መድረኮች እጅ ወድቋል። በአንድ ወገን “ልማታዊ ጋዜጠኞች” በግብር ከፋዩ ሕዝብ ገንዘብ በሚንቀሳቀሱትና ሙሉ በሙሉ የወያኔ ልሳን በሆኑት ቴሌቪዥንና ራዲዮ ጣቢያዎች፤ እንዲሁም ነጋ ጠባ ስለ አገዛዝ ሥርዓቱና ስለ ሹማምንቱ በጎ ገድል ብቻ ሲተርኩ የሚውሉ በግለሰቦችና በቡድን የተያዙ ሚዲያዎች (እንደ አይጋ ፎረም፣ ኢትዮጵያ ፈርስትና ሌሎችም)። በሌላኛው ጽንፍ ደግሞ “ሁለገብ ጋዜጠኞች” ለአገሩ በጎ አሳቢ በሆነውና በስደት በሚገኘው ኢትዮጵያዊ መዋጮ እና በፕ/ት ኢሳያስ አፎርቂ ወይም ሻቢያ ድጎማ የሚተዳደረው የግንቦት ሰባት ልሳን ኢሳት ቴሌቪዥንና ራዲዮ ጣቢያ፤ እንዲሁም ለተመሳሳይ ተልዕኮ በቆሙ ጥቂት ድኅረ-ገጾች ናቸው። በእነዚህ ሁለት ጽንፎች መካከል ከላይ የተጠቀሱትን የጋዜጠኝነት መርሆዎች በከፊልም ቢሆን ለማሳካት ካላቸው ቁርጠኝነት የተነሳ እውነተኛና ሚዛናዊ መረጃን ለሕዝብ ለማድረስ የሚተጉትን ሳንዘነጋ ጽንፍ የያዙት መድረኮች በመገናኛ ብዙሃን ስም በአገሪቱ የፖለቲካና ማኅበራዊ ሂደቶች ላይ እያደረሱ ያሉውን ከፍ ያለ ጉዳትና የሚያስከትሉትንም መዘዝ በቅጡ መፈተሽ የግድ ይላል።

ጽንፍ እንኳንስ ጥላቻን ለማራባት ይቅርና ፍቅርንም ለማጠንከር ቢሆን ውጤቱ አድጋ ነው። ጽንፍ ሚዛንን ያስታል፣ እውነትን እንዳናይ ይጋርዳል፣ ፍትሕን ያዛባል፣ ስብዕናን ያራቁታል፣ ለከባድ ስህተትና ውደቀትም ይዳርጋል። ጋዜጠኛም ጽንፍ የያዘ ዕለት ነገር ይበላሻል። እራሱን ብቻ ሳይሆን ድልድል ሆኖ የሚያቀራርበውንም ማህበረሰብ መንገድ ያስታል፣ ያናቁራል፣ ጥላቻ ያሰርጻል፣ የተለያዩ የኅብረተሰብ ክፍሎችን ሆድና ጀርባ በማድረግ ለእልቂት ይጋብዛል። “ልማታዊ ጋዜጠኞች” እና አንዳንድ የኪነ-ጥበብ ባለሙያዎች ሳይቀሩ የሆድ ነገር ሆኖባቸው ይሁን አምነውበት ከጥዋት እስከ ማት ወያኔ የሰራውንም ያልሰራውንም እያነሱና እየጣሉ፣ ተቃዋሚ ያሉትንም ሲያዋርዱና ሲያበሻቅጡ ስለሚውሉ ሕዝብ እንዲህ ያለውን ፕሮፓጋንዳ መስማት ታክቶታል። የሚረዳው አጣ እንጂ በድሃ አቅሙ ዲሺ እያስተከለ ፊቱን ወደ ውጭ ሚዲያዎች ሲያዞር ማስተላለፍ የፈለገው መልዕክት ግልጽ ነበር። ውሸት መስማት ታከቶናል፣ የጥላቻ ፕሮፓጋንዳ ሰልችቶናል፣ አማራጭ አሳቦችንም መስማት እንፈልጋለን የሚል ነው። ወያኔ ሕዝብን ለመስማትም ሆነ ከስህተቱ ለመማር አቅሙም ሆነ ፍላጎቱ ስለሌለው ከሕዝብ ጋር ሆድና ጀርባ ሆኖ ቀጥሏል። ወያኔ ሕዝብን አያዳምጥም፤ ሕዝቡም ወያኔን አያደምጥም።

በሕዝብና በአገዛዙ መካከል የተፈጠረውን ክፍተት ለመጠቀም እድሉና አቅሙ የተፈጠረላቸው የኢሳት አይነት ሚዲያዎችም ሕዝብን ለማስተማርና ለማንቃት፤ እንዲሁም መብቱን ጠንቅቆ እንዲያውቅና ለነጻነቱም እንዲቆም ለማነሳሳት እድሉ ተፈጥሮላቸው ነበር። ይሁንና የኢሳት ተልኮም ሆነ አወቃቀር የግንቦት 7ን ሁለገብ የትግል ስልት መሰረት ያደረገ በመሆኑ በድርጅቱ ጠባብ አጀንዳና የትግል ስልት እንዲወሰን አስገድዶታል። “ሁለገብ” የሆኑ ጋዜጠኞችን አፍርቷል። ችግሩ ሁለገቦቹም ልማታዊ ጋዜጠኞቹ ተንደርድረው የወረደበትን ቁልቁለት ተከትለው አብረው መክነፋቸው ላይ ነው። ሕዝብ አማራጭ ስላጣ ዛሬን ሊሰማቸው ይችላል። አሁን ባሉብት ይዞታ ከቀጠሉ ግን ከሕዝብ ጋር መደማመጥ ይቀርና እንደ ወያኔ ሚዲያዎች በባዶ ሜዳ ማንቋረር ብቻ ይሆናል። ልማታዊ በሆኑት የወያኔ ጋዜጠኞችና ሁለገብ በሆኑት የግንቦት 7 ጋዜጠኞች መካከል ያለው አንድነትም ሆነ ሁለትነት ግልጽ ነው። ሁለቱም ለተለያዩ የፖለቲካ ተቋማት ልሳንነት ማገልገላቸው፣ ጠላት ብለው የፈረጁትን አካል የሚገልጹበት ያልተገራና ጨዋነት የጎደለው ቋንቋቸው፣ ወዳጅ የሆናቸውን ደግሞ ሽቅብ ሚከቡበትና የሚያሞካሹብት ስልታቸው፣ እንዲሁም በብዙ የፕሮግራምና የዜና አቀራረብ ስልታቸውም ጭምር አንድ አይነት እየሆኑ መምጣታቸው ነው። ሌላው ቢቀር አንዱ “አኬልዳማ” ብሎ የድራማ ፊልም ሲሰራ ሌላው “ኦፕሬሽን ሚሊኒየም” በሚል ከአዲስ አበባና ከአስመራ ያሰራጩትነ ዘገባ ልብ ይሉዋል።

ከላይ ከተጠቀሱት የጋዜጠኝነት መርሆዎች አንጻር ሁለቱንም በአንድ ጎራ ተሰልፈው እናያቸዋለን። ልማታዊዎቹ ጋዜጠኞች የወያኔን ባለሥልጣናትና የሻቢያን ተቃዋሚዎች ቅዱስ አድርገው በሚያቀርቡበትና በሚያሞካሹብት መጠነና ልክ ሁሉ ሁለገቦቹም ግንቦት 7ንና አጋሮቹን፤ እንዲሁም የሻቢያ ባለሥልጣናትን በተመሳሳይ ሁኔታ እያቀረቡ በሕዝብ ጉዳይና በፍትህ እንዲያላግጡና እንዲቧልቱ ሁኔታዎችን ያመቻቻሉ። ለዚህም በቅርቡ የግንቦት 7 ሹማምንትን አጅበው አስምራ የከረሙትን የኢሳት ጋዜጠኞች ቆይታ ልብ ይሉዋል። ልማታዊ ጋዜጠኞቹ የወያኔን ቱባ ባለሥልጣናት ተከትለውና የህውሃት አርማ ያለበትን መለዮ አጥልቀው የድርጅቱን 40ኛ ዓመት ለማክበር መቀሌ እንደ ከረሙት ሁሉ ሁለገቦቹ የኢሳት ጋዜጠኞችም ወታደራዊ ትጥቅና አልባሳትን አጥልቀው አስመራ በሚገኝ ሠራዊት መሃል እየተጎማለሉ የተነሱትን ፎቶና የቀዱትን ቪድዮ ላስረጂነት ማቅረብ ይቻላል።

ሰብአዊነትንም በተመለከተ በሁለቱም ጎራዎች የተሰለፉት “ጋዜጠኞች” ተመሳሳይ የመርህ ግድፈቶችን ሲፈጽሙ ማየት የተለመደ ነው። የዜጎቻቸውን መሰረታዊ መብቶችና ነጻነቶች በመግፈፍ. አለም ያወቃቸውን አምባገነኖች እያሞካሹ፣ ወንጀላቸውን እየሸፋፈኑና የሌላቸውን ስብዕና እያለባበሱ ማቅረብ ፍትህን በሚናፍቁት ግፉአን ላይ እንደ ማላገጥ ነው የሚቆጠረው። መለስ ዜናዊንም ሆነ ኢሳያስ አፎርቂን ለሕዝቦቻቸው አሳቢና ባለ በጎ ራዕይ የአገር መሪዎች አድርገው ቢሚያቀርቡ ጋዜጠኞች መካከል ያለው ልዩነት የቆሙለት ወገንና ቦታ እንጂ የመርህ አይደለም። ለብዙ ንጹሃን ዜጎች ህይወት መጥፋት፣ ስቃይና እንግልት ቀጥተኛ ተጠያቂ የሆኑትን እነዚህ አንባገነኖች እየካቡ የፍትሕና የዲሞክራሲ ጠበቃ መሆን አይቻልም። በቅርቡ የኢሳት ጋዜጠኞች ፕ/ር ኢሳያስን ከራሳቸው ሕዝብ አልፈው ለኢትዮጵያና ለኢትዮጵያዊያን የሚጨነቁ መሪ አድርገው ለማቅረብ ያደረጉት ሙከራ “የሁለገብ ታጋይነታቸው” ተልዕኮ መገለጫ እንጂ ከጋዜጠኝነት ሥነ-ምግባር የመነጨ አይሆንም። ባለፉት ሃያ አመታት ወያኔና ሻቢያ በሁለቱ አገራት ሕዝብ ላይ ሲፈጽሙት የቆዩትንና ዛሬም እየፈጸሙት ያለውን አስከፊ የሆነ የሰብአዊ መብቶች እረገጣ የአለም አቀፍ የሰብአዊ መብት ድርጅቶች በተደጋጋሚ ያጋለጡባቸውን ሪፖርቶች እነዚህ “ጋዜጠኞች” የሚያዩበት መንገድም ሚዛኑን የሳተ ነው። ልማታዊዎቹ በወያኔ የሚፈጸመውን ጥሰት የሚያጋልጡትን የሰብአዊ መብት ድርጅቶች በሰደቡበት አንደበታቸው እነዚህኑ ድርጅቶች እያጣቀሱ በኤርትራ ውስጥ ስለሚፈጸመው የመብት እረገጣ ሲተነትኑ በተደጋጋሚ ሰምቻለሁ። ሁለገቦቹ ጋዜጠኞችም የእነዚህን ድርጅቶች ሪፖርት እያጣቀሱ ወያኔ የሚፈጽመውን የመብት እረገጣ ማጋለጠቸው ይበል ቢያሰኝም ሻቢያ በኤርትራ ሕዝብና የሙያ አጋሮቻቸው በሆኑ ጋዜጠኞች ላይ ጭምር የሚፈጽመውን ግፍና በደል እንዳልሰሙ በመምሰልና ችላ በማለት ፕ/ር ኢሳያስን ለሕዝብ አሳቢና መልካም ስብዕና ያላቸው ሰው አድርገው ለማቅረብ መሞከራቸው የሌላኛው ጽንፍ ክሽፈት ነው።

ከላይ እንደገለጽኩት ክፉና አፋኝ የሆነ አንባገነናዊ ሥርዓት በአንድ አገር ውስጥ እረዘም ላለ ጊዜ ሥልጣን ተቆናጦ በሚቆይበት ወቅት ተመናምነው የሚጠፉ በርካታ እሴቶች እንዳሉ ሁሉ በምትካቸውም መጥፎና መረን የለቀቁ አዳዲስ ልማዶች ይፈለፈላሉ። አንዱ ይሄው መደማመጥ የሌለበት የመጯጯህ ባህል ነው። በ1960ዎቹ የተማሪዎች እንቅስቃሴ የጀመረን ይህ ፈሊጥ ዛሬም አለቅ ብሎን ጽንፍ በያዙት በነዚህ መድረኮችም የተለያዩ ሃሳቦች አይንሸራሸሩም። በሃሳቦች ላይ ያተኮረ ውይይትና ክርክር የሚባል ነገርም የለም። ሁሉም የራሱን ብጤ ሰብስቦ ሌላኛውን ወገን ሲወቅጥ፣ ሲራገም፣ ሲያነሳና ሲጥል ነው የሚታየው። ተፎካካሪ ሃሳቦች በማይፋጩበትና በአንድ ጭብጥ ዙሪያ የተለያየ አመለካከት ያላቸው ሰዎች በእውቀት ላይ የተመሰረተ ውይይት በማያደርጉበት መድረክ ላይ አስር ተናጋራ አቅርቦ ሁሉም ባንድ ሙቀጫ ሌላውን የሚወቅጥ ከሆነ አንዳችም ጠብ የሚል ነገር የለውም። የአንድ ማኅበረሰብ የፖለቲካ አስተሳሰብ ሊሰፋና ሊያድግ የሚችለው በሃሳቦች ዙሪያ በሚደረጉ ምሁራዊ ክርክሮችና ውይይቶች ነው። ጥላቻና ጽንፍ የተረጋጋና የሰለጠነ የፖለቲካ ማህበረሰብ እንዳይፈጠር ትልቅ እንቅፋቶች ናቸው። ሰላማዊ የሆነ የፖለቲካ ሽግግርም እንዳይፈጠር ያደርጋሉ። የፖለቲካ ጽንፍ በያዙ መገናኛ ብዙሃን የሚሰራጩት የጥላቻና የሃሰት ዘገባዎች ቀጥተኛ ተጎጂው አገርና ሕዝብ ነው። የተጀመሩ የሰላማዊ ትግሎች ይኮላሻሉ። ንጹሃን ዜጎችም በሃሰት ፕሮፓጋንዳ ተታለው ለአደጋ ይጋለጣሉ። ደግ ቀን ሲመጣ እናንተም ለትዝብት ትጋለጣላችሁና ከወዲሁ አስቡበት።
በቸር እንሰንብት!
ያሬድ ኃይለማርያም

ከምርጫ ዘጠና ሰባት በኋላ በኢሕአዴግ አደረጃጀት ዉስጥ ትልቅ ቦታ የነበራት ናት። ከሴቶች አደረጃጀት ሃልፊ ነበረች። ከዚያም በአዲስ አበባ የኢሕአዴግ ጽ/ቤት የድርጅት ጉዳይ ሃላፊ ሆና እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ትሰራለች። በአዲስ አበባ ይለ የኢሕአዴግ አባል የማያወቃት የለም።

ከአዲስ አበባ የኢሕአዴግ ጽ/ቤት የድርጅቱ ጉዳይ ሃላፊነቷ በተጨማሪ በአዲስ አበባ የሴቶች መዋቅርም የአድን ክላስተር ሃላፊም ነበረች። አበባ ገብረ ሕይወት ትባላለች።

አበባ በቅርቡ ለአንድ ስብሰባ ወደ አሜሪካን አገር ባቀናችበት ወቅት አጋጣሚዉን በመጠቀም፣ የፖለቲካ ጥገኝነት ለመጠየቅ እንደወሰነችና ወደ አገር ቤት የመመለስ ሀሳብ እንደሌላት ለርሷ ቅርበት ያላቸው ወገኖች ጠቁመዋል፡፡

በተለይም በኢሕአዴግ ዉስጥ ፍጹም የሆነ የሕወሃት የበላይነት ከመኖሩ የተነሳ፣ በሞያቸውና በእውቀታቸው የመወሰንና የማገልገል እድል የሌላቸውና፣ የታዘዙትን ብቻ ማድረግ የሚጠበቅባቸው ሌሎች የኢሕአዴግ አባላት ደስተኛ እንዳልሆኑ በስፍት ይነገራል። ብዙዎች ባላቸው አጋጣሚ ሁሉ ኢሕአዴግን እየከዱ እንደሆነ፣ ያሉት ደግሞ ከዉስጥ መረጃዎች በማቀበል ከአዝዙ ያላቸውን ጥላቻ በማሳየት ላይ መሆናቸው በግልጽ እየታየ ነው።

ከዚህ በፊትም ሚኒስቴር ዴታ ሆነው ሲያገለግሉ የነበሩት አቶ ኤርምያ ለገሰን ጨምሮ ብዙዎች ኢሕአዴግ እንደከዱ ይታወቃል።

(አቶ ዮናታን ተስፋዬ የሰማያዊ ፓርቲ የሕዝብ ግንኙነት ክፍል ሃላፊ ናቸው። ይህ ጽሁፍም ፓርቲን ወክለው ሳይሆን ራሳቸውን ወክለው የጻፉት ነው)

ወቅታዊ አጀንዳ እና በቁንፅል የሚተው ባይሆንኝ ነው – በትግስት አንቡልኝ

ጭቆና ሲበዛ ሰዎች ብዙ መንገድን ተጠቅመው መታገል ይሻሉ፡፡ የጭቆናውን ቀንበር ለመስበር ጨቋኙን ከመግደል አንስቶ ራስን እስከማቃጠል ድረስ የሚደርሱ በርካታ መንገዶችን ሊጠቀሙ ይችላሉ፡፡ ከአገዛዝ ሰንሰለት ራስን ነፃ ለማድረግ ብዙዎች ተጨንቀው ማሰብም አይፈልጉም፡፡ በቃ ገዢውን ወዲያ አሽቀንጥሮ ጥሎ ነፃ መሆን (end of the story end of the oppression)! በተፈጥሮ ነፃ ሆኖ የተፈጠረ ሰው በሂደት እጅግ በተወሳሰበ የህይወት መስተጋብር ውስጥ ቢኖርም የጭቆናው ለከት ሲያልፍ ግን ቀስቃሽ ሳያሻው እንደቡድንም ይሁን በግል በነሲብ ወደ ነፃነት ትግል መግባቱ አይቀርም፡፡ ነፃነት ከብዙ ምክንያታዊነትም በላይ የስሜት ሀይሉ ከፍተኛ ገፊ በመሆኑ ለነፃነት የሚደረገውም እንቅስቃሴ በራሱ ድንገታዊነት ይበዛዋል፡፡ ‘መቼ’ እና ‘እንዴት’ን አያጠይቅም፤ ‘ለምን’ የሚለው ብቻ በቂው ነው፡፡
እንግዲህ እዚህ ጋር ነው የነፃነት ትግል መሪዎች ሚና ወሳኝ የሚሆነው፡፡ ጭቆናን ከምክንያታዊነት በላይ በስሜቱ ተፀይፎ ነፃነቱን ሊቀዳጅ የተነሳን ሰው መንገዱን ማመላከት የመሪዎቹ ሚና ነው፡፡ መሪው የትግሉን ‘እንዴትነት’ ‘መቼ’ ምን መደረግ እንዳለበት አፍታቶ ማሳየት እና እምቅ የሆነውን የነፃነት ፍላጎት ሀይል በተጠናና በተገቢው ቦታ ጥቅም ላይ እንዲውል ማስቻል፤ በዚህም አኳኋን ታጋዮችን አስተባብሮ መምራት አለበት፡፡ በዚህ ሂደት ውስጥም የነፃነት ትግል መሪ ከስሜት በላይ እጅግ ምክንያታዊ እና በአስቸጋሪ ሁናቴዎች ውስጥም ለታለመው ግብ ሲባል በርካታ ፈታኝ ውሳኔዎችንም እንዲያሳልፍ ይጠበቅበታል፡፡
የዛሬን መጨቆን ሳይሆን የነገን የተጨበጠ ውጤት ቀድሞ ማለም ለዛም የሚከፈለውን መስዋእትነት ሁሉ መክፈል ግዴታው ነው፡፡ ከተራ ውሳኔ አንስቶ በሰዎች ህልውና ላይ እስከመወሰን የሚያደርስ ጠንካራ የዲሲፕሊን ሰው የመሆን ኃላፊነቱ የትግሉ መሪ ላይ ይወድቃል፡፡ ከሁሉም በላይ ግን ሂደቱ ከየት ተነስቶ የት እንደሚደርስ በጠራ ሁናቴ የሚያልም፤ ከግቡም ለመድረስ የቆረጠ፤ ተግባራዊ እና ለዛም ሁነኛ መላ ቀያሽ ብልሃተኛ መሪ ትግሉን ከጫፍ ለማድረስ ይቻለዋል፡፡
ትግል ተፈጥሯዊ ነው – በብልሃት ማስተባበር እና መምራት ደግሞ ትግልን ከፍሬ የሚያደርሱ ነገሮች ናቸው፡፡ ከዚህ ተነስተን በኢትዮጵያ ውስጥ ስለሚካሄዱት የነፃነት ትግሎች እንፈትሽ፡፡ አዋጪነታቸውንና ኪሳራቸውን እንመዝን፡፡
NOTHING PERSONAL NOR DESTRUCTIVE!
ትጥቅ ትግል በኢትዮጵያ?
———————-
* በ21ኛው ክ/ዘመን የትጥቅ ትግል አለማቀፋዊ አንደምታው እጅግ የተወሳሰበና ከፍተኛ የሰው እና የሉዓላዊነት ዋጋ የሚያስከፍል ነው፡፡ ለነፃነት እሞታለሁ ብሎ የወጣን ሰው አስተባብረህ ከምታስጣጥቀው መሳሪያ ጀምሮ የተለያዩ ሎጀስቲክና ዲፕሎማሲያዊ ድጋፎችን ማግኘት ግድ ይላል (ከመጋረጃ ጀርባ ያለውን የዓለም ሴራ ቀመስ ፖለቲካ ትተን)፡፡ እነዚህን ድጋፎች ለማግኘት ደግሞ በዓለም ላይ ከሚገኙ ታላላቅ መንግስታት ጀምሮ ገዢ መሬት ከሚሰጡህ አካላት ጋር በበርካታ ጉዳዮች ላይ ውል መፈፀሙ አይቀርም፡፡
ህወሃት ትጥቅ ትግሉን ድል አድረጎ ስልጣኑን ለመቆናጠጥ በሀገር እና በህዝብ ላይ እስከመደራደር ደርሷል፡፡ ለትጥቅ ትግሉ ስኬት ሲባልም ብዙ ታሪካዊ ስህተቶችም መፈፀማቸው ያልሻረ ቁስል ነው፡፡
በዚህ ዘመን ደግሞ በትጥቅ ትግል ኢህአዲግን ከስልጣን ማውረድ ከዓለም ነባራዊ ስርዓት አንፃር እጅግ አስቸጋሪ እና በአደጋ የተሞላ ነው (at this point there is no near-safe deal)፡፡ ስለዚህ ጥያቄው አህአዴግን ለማስወገድ ከተለያዩ ሀይሎች ጋር የሚደረጉት ስምምነቶች በእውነት ሚዛን ይደፋሉ ወይ? የሚፈፀሙት ስምምነቶች ህወሓት (ሊያውም በዘመነ ጦርነት) ካስከፈለን ዋጋ ምን ያህል ቢሻሉ፤ ምን ያህልስ የህዝባችንን እና የሀገራችንን ጥቅም ያስቀደሙ ወይም ከግምት አስገብተው የተፈፀሙ/ሊፈፀሙ ያሉ ናቸው? እነዚህ እና መሰል ጥያቄዎች አጥጋቢ መልስ እስካላገኙ ድረስ በዚህ ዘመን የሚደረገው የትጥቅ ትግል ለኢትዮጵያ የሚኖረው ፋይዳ ‘ከድጡ ወደማጡ’ ከመሆን ያለፈ አይሆንም!
* ከዚሁ ጋር በተዛመደ የኢትዮጵያ ታጣቂ ሀይሎች የመረጡት ገዢ መሬት የሙግቱ ዋና ማጠንጠኛ ተደርጎ ሊወሰድ ይችላል፡፡ የሻቢያ ግዛት ኤርትራ፡፡ እዚህ ላይ ስለ ሻቢያ እና ወያኔ ፍቅርና ጠብ – አንድነት እና ልዩነት አሁን ስላላቸው ለክፉም ለደጉም የእርስ በእርስ መጠባበቅ ማውራቱ ‘አውቆ የተኛን . . .’ ካልሆነ በስተቀር ለማንም ምስጢር አይደለም፡፡ ምንአልባትም እነዚህ ሁለት ሀይሎች በኢትዮጵያም ይሁን በቀጠናው ጉዳይ ላይ የራሳቸው ቁማር እየተጫወቱ ስልጣናቸውን ለማስቀጠል ምንም ሊያደርጉ እንደሚችሉም ለሁሉም ሰው ግልፅ ነው፡፡
ይህን ካልን ዘንዳ ኢትዮጵያ ውስጥ በትጥቅ ትግል ለውጥ እናመጣለን የሚሉ ሃይሎች ከሻቢያ ጋር በምን መልኩ ሰምምነት አካሂደው ገዢ መሬት አገኙ? በዚህ ትግል ውስጥ የሻቢያ ጥቅም ምንድን ነው? በየትኛው ስሌት የኢትዮጵያ ታጣቂ ሀይሎች ከሻቢያ ድጋፍ አግኝተው የኢትዮጵያን ጥቅም ያስጠብቃሉ? (በቀደም ለት የኤርትራው ፕሬዘዳንት ስለኤርትራ እና ኢትዮጵያ ስላለፈውና መሆን ስላለበት ሲያብራሩ እነዚህ ጥያቄዎች ይበልጡኑ አወዛጋቢና በትጥቅ ትግሉ የተሰማሩ ሀይሎች ግልፅ ሊያደርጓቸው እንደሚገቡም ጭምር ተገንዝቤያለሁ!)
ስለሆነም እነዚህ መሰረታዊ ነጥቦች ምላሽ ባላገኙበት ሁናቴ ኢትዮጵያ ልጆቿን ዳግም ወደ እርስ በእርስ ጦርነት የምትከትበት አሳማኝ ምክንያት አይኖርም (ምሬት እና ጭቆና ብቻውን ለውጥ ሊያመጣ እደማይችል ከላይ በመግቢያዬ ያሰፈርኩትን ልብ ይሏል) – የጦረኞቹ የፖለቲካ ሰዎች ይህን መሰሉን ጉዳይ አፍታተው መዳረሻውን፣ ጥቅምና ጉዳቱን እስካሁን ማሳመንም ሆነ ደፍረው ለውይይት ሊያቀርቡት አለመቻላቸው በራሱ የትጥቅ ትግሉ አዋጪ እንዳልሆነ አመላካች ነው (there is something fishy behind the silence)፡፡ (እንዲህ አይነቱ ነገር መገለፅ የለበትም የሚል መከራከሪያ እኔ አልቀበልም – ሁላችንም በሀገራችን ጉዳይ ያገባናል!)
* እዚህ ጋር አብሮ መነሳት ያለበት ነገር ደግሞ – ይህን ትግል ለመቀላቀል የሚፈልጉ ሰዎች የሚከፍሉት አላስፈላጊ መስዋእትነት ነው፡፡ ገና ሳይጀመር በባዶ ሜዳ፤ በጉዞ ላይ እየተለቀሙ ዘብጥያ የወረዱትን እግዜር ብቻ ነው የሚያውቀው፡፡ ያም ብቻ ሳይሆን ከምትታገልለት ህዝብ ውጪ ሆነህ ልታገኘው የምትችለው የሎጀስቲክና ሌላም መሰረታዊ ድጋፍ አናሳ ነው፤ ከናካቴውም ላይኖር ይችላል፡፡ ለምሳሌ ያህል አሁን በኤርትራ ምድር ከሌላ ሀይል ጋር ውህደት የፈፀመው የአርበኞች ግንባር በተለይ በሰሜኑ የኢትዮጵያ ክፍል ከፍተኛ ድጋፍን ማግኘት የቻለና በተወሰነ ደረጃም ቢሆን ተስፋ ተጥሎበት ነበር፡፡ ምከንያቱ ደግሞ ይታገል የነበረው በዛው በህዝቡ መሃከል ሆኖ መሆኑ ነው (ያ አደጋ የለውም እያልኩኝ አይደለም ቢያንስ ግን ከባህሩ የወጣ አሳ አለመሆን ያለው ጠቀሜታ ከጉዳቱ ይበልጣል)፡፡ በየትኛው መልኩ ጭቆናው በቃኝ ብሎ ለሚያስብ ሰው ‘መንገዱም ጨርቅ’ ለመቀላቀልም ቀና የነበረ ግንባር ነበር፡፡ አሁንስ?
* እርግጥ የህዝባችን ስነ ልቡና ለትጥቅ ትግል የቀረበ መሆኑ አይካድም፡፡ ታሪካችንም ቢሆን ስልጣን በጦረኞች እንጂ በሰላማዊ መንገድ ተቀይሮ አያውቅም፡፡ ያም ሆኖ በኢትዮጵያ ወቅታዊ ሁናቴ የዚህን መሰሉን የህዝብ ስነ ልቡናዊ ዝግጁነት ጥቅም ላይ ሊያውል የሚችል አስማሚ አጀንዳም የለም፡፡ ለዚህ አንዱ ማሳያ ደግሞ ራሱ በትጥቅ ትግል ያሉት የተበታተኑ ሀይሎች ናቸው፡፡ ይህ ችግርም ባልሆነ ነበር ግና ለነፃነት ዋጋ የሰጠና ለዛም ለመሞት የቆረጠው ምን ያህል ነው? አምናለሁ ነገርን የሚለውጡት ሚሊዮኖች ሳይሆኑ ጥቂቶች ናቸው – ቢሆንም በኔ እምነት እነሱም ከላይ በዘረዘርኳቸው ምክንያቶች ሌላ አማራጭ እንዲጠቀሙ ይገፏቸዋል (ለዚህ ነው ብዙዎች ተስፋ ቢያስቆርጥ እንኳን ለሰላማዊው ትግል ቅድሚያ የሚሰጡት)፡፡ ወጣም ወረደ በዚህ ጉዳይ ላይ የማነሳው መሰረታዊ ጥያቄ ግን በጣም ግልፅ ነው – ይህን ታሪክ እና ባህል ይዘን እንቀጥል ወይስ እንቀይረው? እውን ትጥቅ ትግል በትጥቅ ትግል የሚቀያየርን የስልጣን አዙሪት መስበር ይችላል? የጦረኛን ህዝብ ስነ ልቡና በጦረኛ መቀየር ይቻላልን?
* ሌላው ደግሞ ጦርነት ለሰብዓዊነት ቦታ አለመስጠቱ ነው፡፡ የሰው ልጅ አንድ ጊዜ ከገደለ በኋላ – ደም ካየ በኋላ ለሌላ ሰብዓዊ መብቶች ሊቆረቆር የሚችልበት ሩህሩህነት አይኖረውም፡፡ መግደልን የተለማመደ አንድ ሰው ጭካኔን እየተለማመደ መሆኑን ማንም አይክደውም፡፡ በዚህ ሁናቴ ስብእናው የሚገነባ ግለሰብም ሆነ ቡድን ደግሞ ለወደፊቱ ህልማችን አደጋ ነው፡፡ ሰው መጨከን የለበትም እያልኩኝ አይደለም (there may come critical times in life)- ሁሉም ነገር ግን የሚቃኝበት መንፈስ እንደ ነገሩ ተጨባጭ ሁናቴ መሆን አለበት፡፡ አሁን ላይ ይህን ያህል ርቀት መሄድ ይቻላል ወይም አለብን? መቀበል ይቸግረኛል!
ይህን የበለጠ ለማብራራት ሩቅ ሳንሄድ የሀገራችንን የትናንት ታሪክ እናንሳ፡፡ የህወሓት እና ኢህአፓ ታጋዮች ብረቱን እስኪጨብጡት ድረስ እንደሁላችን ሰዋዊ ባህሪያቸው እንዳልተለያቸው ምንም አጠያያቂ አይደለም – አንዴ ሞትን ተኩሰው ከተፉ በኋላ ግን የማያባራ እልቂት ሆነ፡፡ ሰብዓዊነታቸው ተሟጦ ግፉ ለኛም ተረፈ! ትጥቅ ትግል ይህ እንዳይሆን የሚሰጠን አንድም ዋስትና የለውም! በደም የታጠበ እጅ ህሊናው ለመፅዳት ትልቅ ፈተና አለበት፡፡ እረግጥ ሰብዓዊነት በፖለቲካ አውድ ውስጥ አሻሚ ትንታኔ ቢሰጥበትም በጥቅል ግን ከትጥቅ ትግል የፖለቲካ ትርፍ በላይ በማህበረስብ ስነ ልቦና ላይ የሚኖረውን ጠባሳ ከኛ በላይ ህያው ምስክር ያለ አይመስለኝም፡፡ የከፋ የሚያደርገው ደግሞ አሁንም የአንድ አገር ሰው ወንድም በወንድሙ ላይ እጁን ማንሳቱ ነው፡፡
ሰላማዊ ትግል በኢትዮጵያ?
————————
* ዓለም ዛሬ የምትመራበት መርህ እና ሴራው እየረቀቀ ቢመጣም አንድ እውነት ግን መቼም ሊሻር አይችልም! በሰላማዊ ትግል ውስጥ ማናቸውንም ሀይል ከጎን ለማሰለፍ ትለቁ ነገር አገዛዝን በህግ የበላይነት እና የሞራል ልዕልና ማጠየቅ ነው፡፡ መሳሪያ ደግኖ ሲመጣ ደረትህን ነፍተህ መጋፈጥ የመሳሪያውን ብረት በእቶን እሳት ከማቅለጥ ያነሰ አይደለም፡፡ ዛሬ አንተን ቢገድል፣ ነገ ጓድህን ቢደግመው – ቀጥሎ ቃታውን የመሰብ አቅም አይኖረውም – ምክያቱም ጓዶችህ በባዶ እጅ ገጥመው እየወደቁ ህሊናውን አሸንፈውታል፡፡ ገዳይህ ብቻም ሳይሆን ሌላውም ሀይል ይህን ቆራጥነትህን ከመቀበል እና ከመተባበር ውጪ አማራጭ የላቸውም፡፡
እርግጥ ጨካኞች የሞቀ ቤታቸው ውስጥ ናቸው፣ ይህን ቆራጥነትህን አያዩትም አይረዱትም ስሜትም አይሰጣቸውም – መጠቀሚያቸው ግን የሚልኩት ወታደርና ፖሊስ ነው፡፡
በሰላማዊ ትግልም የምታሸንፈው ይህንኑ ሀይል እንጂ ጨቋኞቹን አለመሆኑ እሙን ነው፡፡ አፈሙዙን አዙሮ ጨካኞችን ወደ ዘብጥያ እንዲያወርድ የሚገደድበት የትግል ስልት ቢኖር ሰላማዊ ትግል ብቻ ነው፡፡ ልትገድለው ሳይሆን ሞትን ደፍረህ ለነፃነት ከምታደርገው ትግል በላይ ልቡን አቅልጦ ከጎንህ የሚያሰልፍው ሌላ መንገድም የለም፡፡ እንግዲህ ይህ የትግል ስልት በርካታ ጨቋኞችን ብቻ ሳይሆን ዓለም አቀፍ ስርዓቱን ጭምር እየተፈታተነ ያለ የትግል አይነት ነው፡፡
* በሌላ በኩል ይህ የትግል ስልት በኢትዮጵያ ያልተሞከረ በተግባርም እምብዛም ያልታወቀ ነው፡፡ የህዝባችን ስነ ልቡና በራሱ ለዚህ የትግል ስልት ዝግጁ አይደለም፡፡ ለዚህም ነው ኢህአዴግን በሰለማዊ ትግል ከማስጨነቅ ይልቅ ገና ከጅምሩ እዚህም እዚያም ትጥቅ ትግል የተጀመረው፡፡ ለዚህም ማሳያው ከ1998 በኋላ ከተፈጠረው ቡድን ውጪ ያሉት ታጣቂዎች ከጅምሩም በረሃ ወርደው የነበሩ መሆናቸው ነው (እርግጥ አንዳንዶቹ ከህወሓት ጋርም አብረው የገቡ ናቸው)፡፡ ከ1998 በኋላ ትጥቅ ትግልን የመረጠው ቡድንም ቢሆን ሰላማዊ ትግል ለማካሄድ እምብዛም አልጣረም፡፡ ኢህአዴግ እንከን የለሽ ምርጫ አደርጋለሁ አለ፤ ፓርቲዎች ተሰባሰቡ፤ እስካሁን ተፅዕኖ መፍጠር የቻለ ቅንጅት ፈጠሩ፤ እንከን የለሽ ምርጫ ተካሄደ፡፡ ውጤቱ ግን ብዙዎችን ተስፋ አስቆረጠ፡፡ የዘመነ የምርጫ ፖለቲካም አበቃለት! ቀጠለና አንድነት ፓርቲ ሰላማዊ ትግል አካሂዳለሁ፤ ህዝብን የስልጣን ባለቤት አደርጋለሁ ብሎ ትግል ሲጀምር – ሌሎች ደግሞ አይ ህዝቡ የሰጠንን ድምፅ በመሳሪያ እናስመልሳለን ብለው ጦርነት አወጁ፡፡ በኔ እምነት ሰላማዊ ትግል በኢትዮጵያ ምድር ላይ አለመጀመሩን ብቻ ሳይሆን ለመጀመርም ያለውን ችግር ይህ ኩነት ሁነኛ ማሳያ ነው፡፡
ምናልባትም የዚህ የትግል ስልት ትልቁ ተግዳሮት በህዝቡ ዘንድ አዲስ መሆኑና ለመቀበል እና ለመተግበርም እጅግ ድካምን የሚጠይቅ መሆኑ ብቻ ሳይሆን ነፍጥ አልባ ትግል ለመምራት የሚነሱ መሪዎችም መጥፋት ነው፡፡ አንዱ ወደ እስር ሲጓዝ ሌላው በስሩ ተተክቶ ትግሉን ማስቀጠል ግድ የሚል የትግል ስልት መሆኑን ብዙዎች ይዘነጉታል መሰል አንዱ ሲነካ አስሩ ወይ ቤቱ ይቀመጣል ወይ ይሰደዳል ወይ ጦር ያነሳል፡፡ ይህ ትግል በቅብብሎሽ እንጂ በአንድ ትውልድ ብቻ የሚያበቃም ላይሆን ይችላል፡፡ እስክንድር ሲታሰር ተመስገን ይተካል ተመስገን ሲታሰር ሌላው ይቀጥላል እንጂ አለቀቀ ደቀቀ ሰላማዊ ትግል አይሰራም ሊባል አይችልም፡፡ አንዷለም ሲታሰር ሃብታሙ ይተካል ሃብታሙ ሲታሰር እኛ እንቀጥላልን እኛ ስንገባ ሌላው ይከተላል፡፡ አንድነት ፈረሰ ሰማያዊ ይቀጥላል – ሰማያዊ ሲፈርስ ወይ ሌላ ፓርቲ ወይ በሌላ መልክ ትግሉ ይቀጥላል፡፡ መሪ ብቻ አያሳጣ!
* ነፍጥ አልባ ትግል በመውጣትና በመውረድ ውስጥ፤ በአድካሚና ተስፋ አስቆራች ጉዞ ዘላቂነት ያለው ድል ያስገኛል፡፡ በነፍጥ አልባ ትግል ብዙዎቻችን ሙሴን እንጂ ኢያሱን ልንሆን አንታደልም (የህወሓቶቹን ሳይሆን የቅዱስ መፅሃፎቹን)፡፡ እንቅፋቶችም ብዙ ናቸው – በመንገድ ተንጠባጥበው የሚቀሩ – በተስፋ መቁረጥ ውስጥ የሚሰናከሉ በርካቶች ለትግሉ በጠላትነት ሊነሱበት ሁሉ ይችላሉ፡፡ ካዛም አልፎ በሌላው ዓለም እንደታየው ዘለግ ያለ ጊዜ መውሰዱ አሰልችነት ቢኖረውም ውጤቱ ግን በሂደቱ ሁሉ የተረጋገጠ ነውና ተመራጭ ያደርገዋል፡፡ ህዝብን የስልጣን ባለቤት እንዲሆን ማስቻል ብቻ ሳይሆን አመለካከቱንና ሌሎች በርካታ ጉዳዮችንም በሂደቱ እየታገለና መልክ እያስያዘ ከግቡ ይደርሳል፡፡
አሁን ባለው ነባራዊ ሁኔታ ይህን አድካሚ ጉዞ የሚያቃልል እና መንገዱንም የሚያሳጥር ምቹ ሁኔታ አለ፡፡ ላለፉት 40 እና 50 ዓመታት በደም መፋሰስ ውስጥ ያለፈ ህዝብ በስነ ልቦና ረገድ ያን ጊዜ ዳግም ለማየት ፍፁም አይሻም፡፡ ከዛም ሲያልፍ አዲሱ ትውልድና በእርስ በርስ ጦርነቱ ያልነበረው የህበረተሰብ ክፍል አሁን ላለው ዓለምአቀፍ ስርዓት ቀረቤታ ያላቸው መሆኑ ለአዲስ የትግል ስልት ዝግጁነታቸው ከፍተኛ የመሆን እድሉ ቀላል አይደለም (የድምፃችን ይሰማን እንቅስቃሴ ልብ ይሏል)፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ ጨቋኞቻችን ዘመኑን የማይመጥኑ በአዲሱም ትውልድ በዓለምም ዘንድ መቀይር እንዳለባቸው፣ በእድሜ መግፋትም ቢያንስ ጡረታ መውጣት እንዳለባቸው የጋራ ግንዛቤ መኖሩ የሰላማዊ ትግሉን የሚያፋጥን ነባራዊ እውነታ ነው፡፡
* ሰላማዊ ትግል በምርጫ ፖለቲካ የሚገደብ አይደለም፡፡ እርግጥ ምርጫን እንደ ጥሩ አጋጣሚ ሊጠቀም ይችላል፡፡ ሂደቱ በራሱ ከአነስተኛ ነገሮች በመጀመር እያደገና እየረቀቀ ይሄዳል፡፡ በትግሉ ውስጥ በተጠና መልኩ የሚንቀሳቀሱ ሰዎችን ብቻ ሳይሆን በርካታ የህብረተሰብ ክፍሎችን የማቀፍ ባህሪም አለው፡፡ አውቀው ከሚተገብሩት ባልተናነሰ መልኩ ሳይሰማቸውና ሳያውቁት በትግሉ የሚሳተፉም እንዲኖሩ እድል ይሰጣል፡፡ በሕቡ እና በግላጭም ሊካሄድ ይችላል፡፡ ሰላማዊ ሆነው ህግን መጣስ ድረስም መሄድ ይቻላል – ለምሳሌ ያህልም በሩሲያ Pussy Riot (የሴቶች መብት ተሟጋቾች እንቅስቃሴ – በተከለከሉ ቦታዎች እና ነውር በሆነ ሁናቴ ጭምር ተቃውሞን ማሰማት)፣ በኢትዮጵያ በቅርቡ እየተደረገ ያለው በመገልገያ ብር ኖት ላይ ተቃውሞን በማስፈር ማሰራጨት . . . የመሳሰሉት . . .
* ሰላማዊ ትግል መነሻው እና መዳረሻው የታወቀ ነው፡፡ ጊዜው ምን ያህል ቢረዝም እንኳን ውጤቱ ግን ዘላቂነት ያለው ነው፡፡ ስልጣንን ከጨቋኞች የማውረጃ ትግል ብቻ ሳይሆን – የጦረኝነትን ባህልንና የህዝብ ስነልቦና መቀየር የሚችል ትግል ነው፡፡ ያለመሳሪያ ጨቋኞችን ከስልጣናቻው ማውረድ የቻለ ህዝብ በራስ የመተማመኑ መጠን ከፍተኛ ይሆናል፡፡ ማንም መጣ ማን ያለምንም ስጋት የፈለገውን የመሻር የፈለገውን የመሾም አቅም እንዳለው – እንደሚችልም የሚተማመን ህዝብ ሊኖር የሚችለው በሰላማዊ ትግል በሚመጣ ለውጥ ብቻ ነው፡፡ በተለይ እንደኢትዮጵያ በበርካታ ታሪካዊ ትብታብ እና ግጭቶች ውስጥ ላለፉ ሀገራት ሰላማዊ ትግል የቱንም ያህል ተስፋ አስቆራጭ እና አድካሚ ቢሆንም አማራጭ ግን ሊቀርብበት የሚችል አይመስለኝም!
* ሰላማዊ ትግል ጭቆናን ከማስወገድ ባለፈም በአንድ ማህበረሰብ ውስጥ የመተማመን፣ የመተሳሰብና የመዋደድን ባህል ያሳድጋል፡፡ ሰብዓዊነትን ያጎለብታል፤ ለዓላማ መሞት እንጂ መግደልን ስለማያበረታታ ሰዋዊ የሆኑ እሴቶቻችንን ጠብቀን ስነምግባር ያለው ህብረተሰብ እንድንፈጥር ከፍተኛ ሚና ይኖረዋል፡፡
ሁለገብ ትግል በኢትዮጵያ?
———————–
* ይህ አይነት ትግል በተለያዩ ሀገራት ተሞክሮ ስኬታማ ሆኗል፡፡ በጥቅል ሲታይም ህዝባዊ እምቢተኝነትን (የነፍጥ አልባ ትግል አካል) እና ህዝባዊ አመፅ (የትጥቅ ትግል ደጋፊ ‘hot spot for armed struggle’) አቀላቅሎ የሚሄድ የትግል ስልት ነው፡፡ በኢትዮጵያ ነባራዊ ሁናቴ ሲቃኝ ከጥቅሙ ይልቅ ጉዳቱ የሚበዛ – የጨቋኞች አፈና እንዲጠናከር ሰፊ እድል የሚሰጥ ነው፡፡
* በኢትዮጵያ ወቅታዊ ሁናቴ የዚህ አይነት ትግል ዋነኛ እንቅፋት ደግሞ የቆሸሸው ፖለቲካ ባህላችን ነው፡፡ መተማመን የጠፋበት፣ አንዱ አንዱን ማጥፋት የሚፈልግበት፣ ሴራ የበዛበት እና በተጠና መልኩ መንቀሳቀስ ማናናቅ አዋቂ በሚያሰኝበት የፖለቲካ ባህል ውስጥ ውስብስብነት ያለውን ሁለገብ የትግል ስልት እንጠቀም ማለት ኢህአዴግ እድሜ ልኩን ሲገዛ ይኑር ከማለት አይተናነስም፡፡ ይህ ብቻ ቢሆን ደህና፤ ነገር ግን ሁለገብ ትግልን በሀገራችን ወቅታዊ ሁናቴ ለመተግበር አስቸጋሪ የሚያደርገው ሌላ መሰረታዊ ጉዳይ “የየትም ፍጪው ዱቄቱን አምጭው” አይነት ለውጤቱ ብቻ ትኩርት የመስጠት ዝንባሌ ነው፡፡ እንዲህ አይነቱ ግድ የለሽ ለሂደቱ ደንታ የሌለው አካሄድ በሁለገብ የትግል ስልት ከሚያስገኘው ውጤት በላይ ኪሳራው የትየለሌ ነው፡፡ ስለዚህ በዚሁ ዘግተነው ወደ ማጠቃለያችን እናሳልጥ!
ማጠቃለያ
———-
በዚህ ሀቲት ውስጥ ለማመላከት እንደተሞከረው ሀገራችን አሁን ባለችበት ሁናቴ ከሁሉም የትግል ስልት ይልቅ ሰላማዊ የትግል ስልት ውጤታማነቱ የሚያሻማ አይደለም፡፡ እርግጥ ማናቸውም መንገድ የራሱ የሆነ መጥፎና ጥሩ ነገሮች ቢኖሩትም ከሌሎች የትግል አይነቶች በተሻለ የተመጠነ ኪሳራ ነገር ግን ዘላቂና የሚጨበጥ ውጤት ያለው የትግል ስልት መሆኑም አያከራክርም፡፡ ትልቁ ኃይልም ህዝብ ብቻ መሆኑ ከተቀሩት በቀጠናው ላይ አይናቸውን ከጣሉ ዓለምአቀፍ ሀይሎች ጋር ሰጥቶ መቀበል ወይም በሌላ ሴራ የመጠለፍ አደጋው በእጅጉ የቀነሰ ነው፡፡
ነፍጥ አልባ የትግል ስልት በሀገራችን አዲስ ከመሆኑ አንፃር ገና ዳዴ በማለት ላይ ቢሆንም በጥቂት ጀምሮ እየሰፋና ከዳር ዳር እንደሰደድ በመስፋፋት ለሀገራችን ዘላቂ ለውጥን ለማምጣት ሰፊ እድል ያለው ነው፡፡
ባጠቃላይ ሁሉም ኢትዮጵያዊ (በሀገር ቤትም ሆነ በውጪም) እነዚህን የተለያዩ የትግል ስልት አይነቶች ትርፍና ኪሳራ በመመርመር እና በማገናዘብ ለኢትዮጵያ የሚበጀውን መንገድ እንዲመርጥ እና እንዲደግፍ መልእክቴ ነው፡፡ ከመነሻዬም እንዳሰፈርኩት የትግል ፍላጎት፣ የነፃነት ስሜት ገፊ ሀይል እና ጭቆና ብቻውን ለለውጥ አያበቃምና ሀገራችን በተያያዘችው ከአገዛዝ ወደ ነፃነት የሚደረግ ትግልን የምትመሩ ቡድኖችና ግለሰቦች ቆም ብላችሁ መንገዳችሁን ብትመረምሩ መልካም ነው፡፡ ከታናሽ ወንድማችሁ በሚሆን ምክርም ፅሁፌን ላብቃ – ብቻ ምንም እንወስን ለውሳኔያችን ቆራጥ፣ የተግባር ሰው እና ለሀገራችን እና ለህዝባችን ስንል ከተራ ሴራ፣ በከንቱ ውዳሴ ከመኮፈስ የፀዳን እንሁን!
ድል ለኢትዮጵያ ህዝብ!

ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

1-የዛሬ ሁለት አመት አካባቢ አቶ አንዳርጋቸው ጽጌ ወደዋሽንግተን ዲሲ መጥቶ ከኢሳት ጋር ያደረገውን ቃለምልልስ ተከትሎ፤ በመስከረም 2013 በጻፍኩት ጽሁፍ፡ በቃለምልልሱ ላይ አቶ ይሳያስ አፈወርቂን መስቀልና ማጋነን እንዳልነበረበት ተችቼ የሚከተለውን ጽፌ ነበር፡፡

በኤርትራና በኢትዮጵያ መካከል ያንን ደም ያፋሰሰ ታሪክ እንዳልተፈጠረ አድርገን መናገር አንችልም። አንክድም። … ስለ ሻእቢያና ኤርትራ ክፉ ሳይወጣን፤ ስለኢሳያስ ቅንነትም ብዙ ሳናጋንን፤ ከኤርትራ ጋር ስለመስራት አስፈላጊነት ልንናነገር እንችላለን። … በዚያ ቃለምልልስ ላይ፤ ከኤርትራ ጋር የመስራትን ሀሳብ ለማሳመን ሲል ብቻ አቶ አንዳርጋቸው አቶ ኢሳያስን ያልሆኑትን አድርጎ ሳላቸው። በዚህ የአንዳርጋቸው ቅብ፤ ራሳቸው አቶ ኢሳያስና ኤርትራዊያን የሚከፉ ይመስለኛል። አፍንጫው ድፍጥ ጥየሆነውን ሰው አፍንጫ ሰልካካ፤ አንገቱና ትከሻው የተጣበቀውን የኔ ቢጤ ጉጣ መለሎ አስመስለው ቢስሉት እንደስድብ ይቆጠራል።

ለፕሮፓጋንዳው፤ የኢቲቪ ግልባጭ፤

2-እነሆ አንዳርጋቸውና ግንቦት ሰባት የቀየሱት በደንብ ያልተተነተነ የስህተት ፕሮፓጋንዳ ገፍቶ፤ ያንን መንገድ ሲጠራጠሩ የነበሩት ሁሉ የዚያ ወንጌል ሰባኪ ሆነው ከች ብለዋል፡፡ ከአንድ ጓደኛዬ ጋር ግንቦት ሰባትንና “ይሄንን ኤርትራ ወይም ሞት” ፕሮፓጋንዳ ስናማ እንደተስማማነው፤ ኢሳት ኤርትራ መሄዱ ተገቢ ቢሆንም፤ ከኤርትራ መልስ የሚሰማው ፕሮፓጋንዳ ግን፤ ልክ ኢትዮጵያ ሄደው የሚመጡ ሰዎች “ፎቅ ታንጾዋል፤ መንገድ ተሰርቷል፤ ግድብ እየተገደበ ነው፤ የከተማ ባቡር ገብቷል፤ ስለዚህ ዝም በሉ” ብለው እንደሚያወሩት ነው የመሰለኝ፡፡ ግንቦት ሰባት ከኤርትራ ጋር መስራቱ ከጥንትም ስገፋፋው የነበረና የምስማማበት ነገር ነው። ለምሳሌ በነሀሴ 2000 ዓ.ም. ገና ግንቦት ሰባት በይፋ ሳይገባበት፤ ስለፍኖተ-ኤርትራ ይሄንን የድጋፍ ጽሁፍ ጽፌ ነበር፡፡

3-ችግሩ፤ ግንቦት ሰባትም ይሁኑ ኢሳት፤ ኤርትራን የተመለከተ በቂ ታሪካዊና ፖለቲካዊ ትንተና የሚጎድለው ፕሮፓጋንዳ ውስጥ ገብተዋል። ለምሳሌ፤ ይሄ የአቶ ኢሳያስ ቆሞ ግድብ ማሰራት ጉዳይ መደበቅ እንጂ መደነቅም መዘገብም የሌለበት ነገር ነው፡፡ አሁን የምንመለከተው ኤርትራንና ሻእቢያን ወይንም አቶ ኢሳያስን ቀና የኢትዮጵያ አጋር አድርጎ የመሳል ፕሮፓጋንዳ፤ የኢህአዴግ አቶ መለስን የኢትዮጵያ ህዳሴ አድርጎ የመሳል ፕሮፓጋንዳ ግልባጭ ይመስላል፡፡ ለምሳሌ፤ “አቶ መለስ ዜናዊ የህዳሴውን ግድብ መሰረት ጣሉ፤ አቶ መለስ 30 ዩኒቨርስቲ አሳነጹ፤ የህዳሴው ግድብ 33 ከመቶ መጠናቀቁ ታወቀ፤ የእድረገትና ለውጥ እቅዱ የአቶ መለስ ጽንስ መሆኑ ተነገረ” የሚለው ዜና የሰለቸን ሰዎች፤ ለምን የአቶ ኢሳያስ ቆሞ ግድብ ማሰራት እንዳስደነቀን፤ እንደውም ለዜናነትም እንደበቃም አይገባኝም፡፡ በመሰረቱ ያንድ አገር ፕሬዚደንት፤ የፖለቲካ መሀንዲስ እንጂ የግድብ መሀንዲስ አይደለም፡፡ ስለዚህ ቆሞ ግድብ ማሰራቱ፤ ወይም ግድብ ግንባታ ላይ በሚያጠፋው ግዜ፤ ሌላውን የሚመለከተውን ስራ እንደበደለ የሚያሳይ ነው፡፡

4-በዚህ ሰሞን ኤርትራን በተመለከተ የኢሳት ዘገባ ላይ፤ የኢሳትንና የግንቦት ሰባትን ተልእኮ መለየት ተስኖኛል፡፡ ኢሳት ወደኤርትራ መጓዙና እዚያ አካባቢ ያለውን ነገር መዘገቡ ትክክል ነው፡፡ የዘገበውን ነገር መልቀቅ በቂ ሆኖ ሲገኝ፤ ያንን ቪዲዮ ይዞ በየከተሞቹ የመዞሩ ፋይዳ የተመለከቱትን የመዘገብ ብቻ ሳይሆን፤ በዚህ መንገድ መጓዝ አለብን በሚለው ሀሳብ የማጥመቅ ሙከራም ይመስላል፡፡ “በኤርትራ ያለው ሁኔታ ተስፋ ስለሚሰጥ፤ ዝም ብላችሁ ያንን መንገድ ተቀበሉ” የሚል ይመስላል፡፡ ኢሳት እዚህ ጋር ሚናውን ረስቷል፡፡ የኢሳት ስራ መዘገብና ማቅረብ እንጂ፤ ማሳመንና ማጥመቅ አይደለም፡፡ ኢሳት በቅን ልቡና፤ ትግሉን በቋሚነት በማይጠቅም ፕሮፓጋንዳ ውስጥ ተዘፍቆ ተመልክቼዋለሁ፡፡

5-የኢትዮጵያ ህዝብ በኤርትራ በኩል የሚደረገውን ትብብር እንዲቀበል ለማድረግ መዝፈን ምንም ስህተት የለበትም፡፡ ያንን ፕሮፓጋንዳ ግን በተሳሳተ ቅኝት መዝፈን የለብንም፡፡ ለምሳሌ ይሄ ፕሮፓጋንዳ ውስጥ ስለኤርትራ ወታደሮችና ስለአቶ ኢሳያስ ቀናነት ለኢትዮጵ ህዝብ ለማስረዳት መሞከር ድፍረትም ስህተትም ነው፡፡ የኢትዮጵያ ህዝብ አቶ ኢሳያስን የተመለከተ በቂ ተሞክሮ አለው፡፡ ይልቅስ ኢሳት ማተኮር የነበረበት፤ በሁለቱ አገሮች/ህዝቦች መካከል ስለነበረው ታሪካዊ ትስስርና ችግር፤ ኤርትራዊያን ከኢትዮጵያ እንዲገነጠሉ ስላደረጋቸውና አቶ ኢሳያስ ተዛባ ስለሚሉት ታሪክ፤ ስለሁለቱ አገሮች ብሄራዊ ጥቅምና ሁለቱ አገሮች አንዳቸው ያንዳቸው ስጋት ሳይሆኑ ስለሚኖሩበት ሁኔታ፤ በሁለቱ አገሮች መካከል ለሚኖር ሰላማዊ ግንኙነት እንቅፋት ስለሚሆኑ ነገሮች፤ ወደፊትም ስለሚጋጥሙ ተግዳሮቶች ነው፡፡ ይሄ “እኛ እኮ አንድ ነን፤ መልካችን አንድ ነው፤ አማርኛ ይናገራሉ፤ የጥላሁንን ዘፈን ይዘፍናሉ” የሚለው ፕሮፓጋንዳ፤ በምንም መልኩ በሁለቱ አገሮች መካከል ያለውን ታሪካዊና ፖለቲካዊ ቁርሾ አይፈታውም፡፡ አዳራሽ ውስጥ የሚደረጉ ጭብጨባዎችና ሽንገላዎች ብቻቸውንም የሚፈይዱት ነገር የለም፡፡

አርበኞች ግንት ሰባት፤ አንድም ሁለትም ነን

6-ሌላው በዚህ የኢሳትና ግንቦት ሰባት የኤርትራ ጉዞ በዋንኛነት የተዘገበው ነገር የግንቦት ሰባትና አርበኞች ግንባር ውህድት ነው፡፡ በዚህ ላይ ጥቂት ነገሮችን እንበል፡፡ አንደኛው፤ ብዙ ግዜ የኢትዮጵያ ፖለቲካ ፓርቲዎች ውህደት/ግንባር ምስረታ ከነፍትወቱ በሚመነኩስ መነኩሴ ይመሰላል፡፡ ግንቦት ሰባትና አርበኞች ከተዋሃዱ ስማቸውን ወደአንድ ኢትዮጵያ ነክ ስም የማይለውጡበት ምክንያት አይታየኝም፡፡ ሁለቱም ያልሞተ ኢጎ ከሌላቸው በስተቀር፡፡ የኢትዮጵያ ፖለቲካ ድርጅቶች ጽኑእ የስም ፍቅር አላቸው፡፡ ኢህአፓዎች ስማቸውን ወይ በኩራት ባደባባይ አይጠራቡት፤ ወይ ቤተመዘክር ውስጥ አያስቀምጡት፤ ለምን ስማችሁን አትለውጡም ሲባሉ፤ ሰዎች ተሰውተውበታል ይላሉ፡፡ ኢዴአፓና መድህን ሲዋሃዱ፤ ኢዴአፓ-መድህን፡፡ አንድነትና መኢአድ ሊዋሃዱ ሲሉ አንዱ ያጨቃጨቃቸው የስም ጉዳይ ነበር፡፡ ግንቦት ሰባት-አርበኞች፤ “ድርጅታችንን አምክነን ተዋህደናል፤ ግን አንድም ሁለትም ነን” እንደማለት ነው፡፡

7-ሁለተኛ፤ ይሄ በተልእኮ/በርቀት የሚመራ መሪ ነገርም አይገባኝም፡፡ በርግጥ ይሄ የድርጅቶቹ ጉዳይ ቢሆንም፤ በዚህ ውህደት ውስጥ፤ ዲባቶ ብርሀኑ ነጋን ሊቀመንበር አድርጎ መምረጥም ስህተት ይመስለኛል፡፡ እስከምናውቀው ድረስ፤ ብርሀኑ ነጋ የሙሉ ግዜ መምህር/ፕሮፌሰር ነው፡፡ በዚያ ላይ ቤተሰብም ግዜ ይፈልጋል፡፡ የፖለቲካ ትግሉም ሌላ የሙሉ ጊዜ ስራ ነው፡፡ የሙሉ ጊዜ ጠላትን በትርፍ ጊዜ ትግል አናሸንፋም፡፡ ጠላቶቻችን ያሸነፉንም የሚመሩንም በሙሉ ጊዜ ትግል ነው፡፡ ስለዚህ እዚህ ሰሜን አሜሪካ የሚኖርን ሰው ኢትዮጵያ ውስጥ ወይም አጠገብ የሚታገል ድርጅት መሪ አድርጎ መመረጥ ብቻውን፤ የስልታችንን ጉድለት ያሳል፡፡ ሊቀመንበሩ፤ በዚህ ብዙ በተነገረለትና ትግሉን ወደሌላ ምእራፍ እንደሚያሻግር በተተነበየለት ውህደት ላይ ቢገኝ ትልቅ ነገር ነበር፡፡ በድርጅቶቹ የአንድ ሳምንት የውህደት ስብሰባ ላይ ተገኝቶ ከአባላቱና ከአስተናጋጇ ኤርትራ መሪዎች ጋር ለመነጋገር ያልቆረጠ መሪ፤ እንዴት የድርጅቱ መሪ ሊሆን እንደሚችልና ወደድል እንደሚወስደን አይገባኝም፡፡ ይሄ በጉዞ ሰነዶችና አንዳንድ ጉዳዮች አለመሟላት መገኘት አልቻሉም የሚለው ሰንካላ ምክንያት አያሳምንም፡፡ አንድም ጉዳዩ ትኩረት አልተሰጠውም፡፡ አለያም ብርሀኑ በዚህ የኤርትራን ትግል አላመነበትም፡፡ ስድስት ሰባት አመታት መሪው እግሩን ያልጣለባት አገር ዋና መቀመጫው የሆነ ድርጅት መሪ፤ የድርጅቱ መሪ ባይሆን ይመረጣል፡፡

ወደኤርትራ ጉዳይ ስንመለስ፤ ግንኙነቱ እንዴት ይቃኝ

8-ከላይ እንዳልኩት፤ ከኤርትራ ጋር መስራት ምርጫ አይደለም፡፡ ከኤርትራ ጋር መስራት የግድ ነው፡፡ ከኤርትራ ጋር አብረን ካልሰራን፤ ጠላት ሆነን እንቀጥላለን፡፡ አንዳችን አናት ሌላኛችን ሸሆና ስንቀጠቅጥ እንኖራለን፡፡ ችግሩ፤ ከኤርትራ ጋር በተያያዘ፤ አሁን ያለው የግንቦት ሰባትም ይሁን በኤርትራ በኩል የሚሰሩ ሌሎች የብሄርም ሕብረ-ብሄርም ድርጅቶች፤ ተስፋ የሚጣልበት አመራር ማሳየት አልቻሉም፡፡ ከዚህ ጋር በተያያዘ በሰኔ 2004/2012 ከኤርትራ ጋር ስለመስራት አንድ ጽሁፍ ጽፌ፤ በዚያ ጽሁፍ ላይ የሚከተለውን ብዬ ነበር፡፡

ከኤርትራ ጋር የኤርትራን ሉአላዊነት ያወቀና የኤርትራንም የኢትዮጵያንም ብሄራዊ ጥቅም ያስቀመጠ ውል መግባት አንዱ የትግል አማራጫችን ነው። በኤርትራ በኩል ያለው ትግል (ወደፊት) ያልገፋው ከኤርትራ ጋር በግልጻና በይፋ የሚዋዋል ጠንካራና ደፋር ሀገር ወዳድ ድርጅት ስላልተገኝ ነው። ያንን ክፍፈት ሊሞላ የሚችል ደግሞ ከግንቦት ሰባት የተሻለ የለም። ግንቦት ሰባት ግን እስካሁን ድረስ በዚህ ጉዳይ ላይ ተሻሸ እንጂ አልቆረጠም።

9-ግንቦት ሰባት ኤርትራ ከገባ ጥቂት አመታት ቢያልፈውም፤ እስካሁንም ድረስ ከኤርትራ ጋር የተድበሰበሰ እንጂ፤ በግልጽ ሰነድና ውል ላይ የተመሰረተ ግንኙነት አልፈጠረም፡፡ ከኤርትራ ጋር ለመስራት ግልጽ የሆነና የሁለቱን አገሮች ብሄራዊ ጥቅም ከግምት ያስገባ ስምምነት ያስፈልጋል፡፡ ይሄ የኤርትራን ጉዳይ መወሰን ወይንም “ከኤርትራ ጋር የሚኖረንን የውጭ ግንኙነት የመወሰን ስልጣን የኢትዮጵያ ህዝብ፤ ወይም ሕዝቡ የሚመርጠው ዴሞክራሲያዊ መንግስት ጉዳይ ነው፤ እኛ አሁን አንወስንም” የሚለው የግንቦት ሰባት አባባል፤ አንድም ሀላፊነትን ሽሽት ነው፤ ሌላም በሻእቢያ ዘንድ አመኔታን የሚያሳጣ ነው፡፡ አንደኛ፤ የኢትዮጵያ ህዝብ ነጻ አውጣኝ ብሎ የላከው ድርጅት የለም፡፡ ስለዚህ የህዝብ ውክልና የምንጠብቅ ከሆነ፤ ኤርትራ በመግባት ጉዳይ ላይ ራሱም ህዝብ ድምጽ አልሰጠበትምና ስህተት ነው፡፡ ሁለተኛ፤ ሻእቢያ ከጥንትም የአንድነቱን ሀይል ይጠራጠራል፡፡ ሻእቢያዎች በፖለቲካውና ትግሉ ውስጥ ብዙ ቆይተዋል፡፡ ለጊዜው ያለምንም ስምምነት እርዳታቸውን እንቀበልና ከድል በኋላ እንፈነግላቸዋለን ብለን የምንሸውዳቸው ሀይሎች አይደሉም፡፡ የኤርትራን ሉአላዊነት በግልጽ ሳንቀበል፤ የባህርበርን ጉዳይ የኢትዮጵያ ህዝብ ወደፊት ይወስናል እያልን የምንቀርበው የኤርትራ መንግስት፤ እንዴት አድርጎ በሙሉ ልብ ተማምኖብን እንደሚረዳን አይታየኝም፡፡

የኤርትራና የኢትዮጵያ ተቃዋሚዎች መርህ-አልባ ግንኙነት

10-አሁንም ቢሆን፤ ከኤርትራ ጋር ለመስራት የሚያስፈልገን፤ ሻእቢያን/ኢሳይያስን ቅዱስ አድርጎ የመሳል አካሄድ ሳይሆን፤ የሁለቱን ሀገሮች መሰረታዊና ብሄራዊ ጥቅም ከግምት ያስገባ ፕሪንሲፕልድ የሆነ አካሄድ ነው፡፡ ኤርትራ አገር ነች፡፡ ቢቆጭም፤ ያጣናቸው ሀሰብና ቀይባህርም የኤርትራ ናቸው፡፡ ይሄንን በደንብ በይፋ ማመንና መቀበል ያስፈልጋል፡፡ የኢትዮጵያ ሉአላዊነት ሁልግዜም ቢሆን ፈተና ላይ የሚወድቀው በኤርትራ በኩል መሆኑንና ሁለቱ አገሮች በምስራቅ አፍሪካውና በቀይ ባህር በኩል ደህንነታቸው ተጠብቆ እንዲኖሩ መተባበራቸውና አብረው መስራታቸው የግድ እንደሆነ ከግምት ያስገባ፤ ኢትዮጵያ ደህንነቷ፤ ኤርትራም ህልውናዋ ተጠብቀው ሊኖሩ የሚችሉት አንዳቸው ካንዳቸው ጋር መስራት ከቻሉ ብቻ እንደሆነ ባሰመረ ስምምነት ላይ የተመሰረተ ግንኙነት ነው፡፡ ኢትዮጵያ ጠንካራ አገር ሆና እንድትቀጥል በኤርትራ በኩል ያለው ደህንነቷ አስተማማኝ መሆን አለበት፡፡ ኤርትራም ያለስጋትና ሰቀቀን እንድትኖር የኢትዮጵያ ቡራኬ ያስፈልጋታል፡፡ ግንቦት ሰባት፤ ይሄንን የሁለቱን አገሮች ብሄራዊ ጥቅም በግልጽ ያስቀመጠ ስምምነት ላይ ማተኮር ተስኖት፤ ደረጃወን ባልጠበቀና ውሀ በማይደፋ ፕሮፓጋንዳ ውስጥ ሲዳክር፤ ኢሳትም የዚህ የግንቦት ሰባት ፕሮፓጋንዳ ሰለባ የሆነ መስላል፡፡

11-በኤርትራና በኢትዮጵያ በነበረው የታሪክ ኡደት፤ በመቶ ሺሆች የሚቆጠሩ ወታደሮችና ሲቪሎች ሞተዋል፡፡ አያሌ ሺኆች አካለጉዳተኞች ሆነዋል፡፡ ብዙዎች ተዋርደውና እርቃናቸውን ተፈናቅለዋል፡፡ የአገሮቹ አንጡራ ሀብትም በጦርነት ባክኖ ሕዝቦቹን ለድህነትና ለሰቆቃ ከዳረጉት ነገሮች ዋንኛው ይሄ በሁለቱ ህዝቦች መካከል የነበረው ረጅም ጦርነት ነው፡፡ በዚህ ጦርነት አያሌ ሺሆችም ያለወላጅ ቀርተዋል፡፡ ኢሳትም ይሁን ሌሎች ተቃዋሚ ሀይሎች ከኤርትራ ጋር መስራት ካለባቸው ይሄንን ያለፈ ቁርሾ እያነሳን ባናለቅስበትም፤ ምንም እንዳልተፈጠረና አንድ እንደሆንን አድርገንም ወሬ ማብዛት የለብንም፡፡ ይልቅስ ፕሮፓጋንዳው ማተኮር ያለበት፤ የሁለቱን አገሮች ብሄራዊ ጥቅሞች መሰረት ያደረጉ ውይይቶችና ጥናቶች ላይ ነው፡፡ እንደውም በኢትዮጵያና አካባቢው ታሪክ ውስጥ እንደኤርትራ ጉዳይ ለሰፊ ውይይትና ትንታኔዎች የሚመች ጉዳይ የለም፡፡ የኤርትራ አካባቢ ከአጼ ዮሀንስ እስከ አጼምኒሊክ፤ ከጣሊን ወረራ እስከ ኤርትራ ቅኝ-ግዛት፤ ኤርትራውን ከኢትዮጵያዊን ጋር ወይም የኢትዮጵያ አካል ሆነው ካደረጉት ተጋድሎ እስከ መጀመሪያው ድምጸውሳኔ፤ የሻእቢያ የሰላሳ አመት የነጻነት ትግል፤ ሁለተኛው የኤርትራውያን ውሳኔድምጽ፤ የኢህአዴግና የሻእቢያ ግንኙነቶች፤ የቅርብ ግዜው የሁለቱ አገሮች ጦርነት፤ ሰፊ ውይይት ሊደረግባቸው የሚገቡና አሁንም ድረስ የአካባቢችንን ፖለቲካ የሚዘውሩ ጉዳዮች ናቸው፡፡ እነዚህን ጉዳዮች ሳናነሳ የምናደርገው የኤርትራ ጉዞ ለድልም ለገድልም አያበቃንም፡፡ እንጂ አሁን እንዳደረግነው፤ የፕሮፓጋንዳውን ቅኝት የአቶ ኢሳያስ ደግነት ላይ መትከል የዋህነት ነው፡፡

12-ግንቦት ሰባትና ኤርትራም አብረው መስራት ካለባቸው በሁለቱ አገሮች መካከል የተካሄደውን የሰላሳ አመት ጦርነት እንዳልነበር ረስቶ፤ ወይንም የሁለቱ አገሮች ችግር ኢህአዴግ/ሕወሀት የፈጠረው አይነት አስመስሎ በመናገር መሆን የለበትም፡፡ በዚህ መርህ አልባ በሆነ አካሄድ ተሂዶ ኢህአዴግ ከስልጣን ቢወገድም እንኳን፤ በሁለቱ አገሮች መካከል፤ ሻእቢያና ሕወሀት ደርግን ከጣሉ በኋላ እንደተፈጠረው አይነት የተዛባ ግንኙነት መፈጠሩና፤ በዚያም ወደሌላ ጦርነት እንደማንገባ ዋስትና የለም፡፡ ግንቦት ሰባት ይሄንን ጉዳይ ፊትለፊት መግጠም ፈርቶ በይደር ትቶታል፡፡ ኢሳትም በቋሚ ጥቅሞቻችን ላይ የተሰመረት ጥልቅ ታሪካዊ፤ ማህበራዊ፤ ፖለቲካዊ፤ ስትራቴጂካዊ ውይይት ማድረግና ማመቻቸት ሲገባው፤ በመርህ-አልባ ፍቅር ያበደ፤ ግለሰቦችን መሰረት ያደረገና፤ የተመረጡ ቃለምልልሶች ላይ ያተኮረ የብሽሽቅ ዝግጅት ላይ አተኩሯል፡፡ ለብሽሽቅ ለብሽሽቅ እኔ ከሶፊያ ጋር ያደረኩት ቃለምልልስ በቂ ነበር፡፡ ብሽሽቅ ሲያልፍ ግን፤ እውነተኛ ፖለቲካ እያደር ፈጦ ይጋፈጠናል፡፡ ስለዚህ ግንቦት ሰባትም ኢሳትም መርህን መሰረት ወዳደረግ የሁለቱ አገሮች ግንኙነትና ጉዳይ ያተኩሩ፡፡

እንደማስታወሻ፤ ይሄንን የምጽፈው ለምንድነው? አንድም ስለሚያገባኝ ነው፡፡ ሌላም በንጽጽር፤ ኢትዮጵያን ሊያድን የሚችል፤ ነገር ግን ካቅሙ በታች እየሰራ ያለ ድርጅት ግንቦት ሰባት ነው ብዬ ስለማምንና፤ ግንቦት ሰባት ምናልባት አስተያየቴን ከተቀበለው፤ ቅኝቱን እንዲያስተካከል እድል ለመስጠት፤ እንዲሁም ትችቴ ሀሜት ሆኖ እንዳይቀር ለማድረግ ነው፡፡ አንዳንድ ሰዎች፤ ታዲያ ለምን በግል አትነግራቸውም፤ ብለው ይጠይቃሉ፡፡ ለዚህ ብዙ መልስ አለኝ፡፡ ዋንኛው ግን፤ በግል ሲነገሩ ትኩረት የማንሰጥባቸው ነገሮች፤ ባደባባይ ሲነገሩ የበለጠ ትኩረት ያገኛሉ፤ የሚለው ነው፡፡ በተጨማሪም፤ ይሄንን የምጽፈው፤ አለሁ፤ ለማለትም ነው፡፡ ከጠፋሁም፤ በዚህ ተጠምጄ ነው፡፡ ማስታወቂያ ነገር መሆኑ ነው፡፡

ተክለሚካኤል አበበ ሳሕለማርያም፡፡ ቶሮንቶ፤ መጋቢት ፳፻፯፡፡ ለጤናማ አስተያየት፤ tekle@tekle.net

‹‹ህገ መንግስታዊ መብታችን ከቦሊ ቦል ስፖርት በታች ሆኗል››

አቶ አዲሱ ጌታነህ
የባህርዳር ከተማ አስተዳደር እሁድ መጋቢት 20/2007 ዓ.ም የ9ኙን ፓርቲዎች ትብብር በባህርዳር ከተማ ሊያደርገው የነበረውን ሰላማዊ ሰልፍ እውቅና እንዳልሰጠውና ሰልፉን ማድረግ እንደማይቻል የትብብሩ አባልና የባህርዳር ሰልፍን አስተባባሪ ለሆነው ሰማያዊ ፓርቲ በላከው ደብዳቤ አስታውቋል፡፡

አስተዳደሩ ለሰልፉ እውቅና እንዳልሰጠ የገለፀው ‹‹ሁለተኛውን አገር አቀፍ የትምህርት ቤቶች ስፖርት ውድድር እያስተናገድን በመሆኑ›› እና ‹‹የህዳሴውን ግድብ የቦንድ ሳምንት በከተማችን በየማዕከሉ እየሰራን በመሆኑ›› ሰልፉን ለመጠበቅ የሚያስችል የፀጥታ ኃይል የለም በሚል ነው፡፡

የሰልፉ አስተባባሪዎች ወደ ከተማው ሰላማዊ ሰልፍና ስብሰባ ማሳወቂያ ክፍል በተደጋጋሚ ባቀኑበት ወቅት አመራሮቹ ሲጠፉ እንደቆዩ የገለፀው የሰልፉ አስተባባሪ አቶ አዲሱ ጌታነህ በመጨረሻ ሁለቱን ጥቃቅንና የፀጥታ ኃይል ለመላክ የማያግዱ ጉዳዮችን ጠቅሰው ሰልፉ እንዳይደረግ ወስነዋል ብሏል፡፡
የምርጫ ወቅት እንደመሆኑ ለሰላማዊ ሰልፉ ቅድሚያ ሊሰጠው ይገባ ነበር ያለው አቶ አዲሱ ‹‹በሁለተኛ ደረጃ ተማሪዎች መካከል በሚካሄድ ስፖርት ይህ ነው የሚባል የፀጥታ ኃይል አያስፈልግም፡፡ ቦንድም ቢሆን በባንኮች በኩል ነው የሚሸጠው፡፡ ያም ሆኖ ባህርዳር የክልሉ ዋና ከተማ እንደመሆኗ ከፍተኛ ቁጥር ያለው ፖሊስና መከላከያ አለ፡፡ በመሆኑም ምንም አይነት የፀጥታ ኃይል እጥረት የለም፡፡›› ሲል ውሳኔው ትክክል አለመሆኑን ለነገረ ኢትዮጵያ ገልጾአል፡፡
አቶ አዲሱ አክሎም ‹‹በእነዚህ ጥቃቅን ምክንያቶች ሰልፉን ሆን ብለው ማገድ ፈልገዋል፡፡ የሁለተኛ ደረጃ ተማሪዎች ስፖርት ውድድር ተጠቅሶ ሰልፍ እንዳይደረግ መወሰኑ ህገ መንግስታዊ መብታችንን ከቦሊ ቦል ስፖርት በታች እንዳደረጉት ትልቅ ማሳያ ነው፡፡›› ብሎአል፡፡
ይህ በእንዲህ እንዳለ ትብብሩ መጋቢት 20/2007 ዓ.ም በተመሳሳይ ጊዜ ሰልፍ ለማድረግ ባቀደባቸው 14 ከተሞች የሚደረገው ሰልፍ እንደተጠበቀ ሲሆን የአዲስ አበባው ካሳንቺስ ከሚገኘው የሰማያዊ ፓርቲ ቢሮ ተነስቶ በአራት ኪሎ፣ አምስት ኪሎ፣ ሸዋ ዳቦና ግንፍሌ አድርጎ ወደ ቤልየር ሜዳ እንደሚያቀና ታውቋል፡፡

የሃይማኖት ሊቃውንት በጥንት ዘመን ፍጥረት ሁሉ በአንድ ቋንቋ ይነጋገር እንደነበርና ቆይቶ ግን ይህ በአንድ ቋንቋ የመግባባት ጉዳይ ብዙም ሳይዘልቅ እንደ ተቋረጠ ያትታሉ፡፡ ምክንያቱን ሲያብራሩም ጥንታውያኑ ባቢሎናውያን ገናና ሥልጣኔያቸው ጫፍ በነካ ማግሥት ሰማይን የሚታከክና የፈጣሪን መኖሪያ፣ ክብሩንና ልዕልናውን የሚዳፈር ረጅምና ግዙፍ የሆነ ታላቅ ግምብ ለመገንባት ተነሡ፡፡

ይህን ጊዜ ታዲያ የልባቸውን ትቢዕት፣ ክፋትና ዓመፃ አስቀድሞ ያየው ፈጣሪም እርስ በርሳቸው እንዳይግባቡ ቋንቋቸውን ደበላለቀው ይሉናል እነኚሁ የመጽሐፍ ቅዱስ ምሁራን፡፡ እናም የዚህ ሁሉ ቋንቋ መፈጠር መንሥኤው የሰው ልጅ ዓመፃ ውጤት ነው ሲሉ ያስረዳሉ፡፡ ሳይንስ ደግሞ በበኩሉ ቋንቋ የሰው ልጆች የሥራና የማኅበራዊ ኑሮ መስተጋብራቸው ድምር ውጤት ነው ሲል ይደመድማል፡፡
በዓለም ያሉት ቋንቋዎች የሃይማኖት ሊቃውንት እንደሚሉት የሰው ልጆች የኃጢአት/የክፋት ውጤትም ይሁኑ አሊያም ደግሞ የሳይንስ ጠበብቶች እንደሚሉት የሰው ልጆች የሥራና ማኅበራዊ መስተጋብር ውጤት፣ ከፍጥረት ሁሉ የላቀው የሰው ልጅ በዚህም ቢሆን በዚያ መንገድ ይባል አሳቡንና ስሜቱን የሚገልጽበት የበርካታ ቋንቋዎች ባለቤት ለመሆን ችሏል ወይም በቅቷል፡፡

የጽሑፌ ዐቢይ መልእክት ስለ ቋንቋ ጅማሬ ሃይማኖትና ሳይንስ የሚያነሷቸውን የመከራከሪያ እሳቤዎች እያነሡ ለመተንተን አይደለም፡፡ ግና በአገራችን በኢትዮጵያ ባለፉት ዓመታት ቋንቋዎቻችን ‹‹እነርሱና እኛ›› በሚል የጥላቻንና የዘረኝነትን ግምብ የገነባንባቸው፣ የእርስ በርስ ልዩነቶቻችን እያሰፉ ያሉ የልዩነትና የጥላቻ መስመር ያሰመርንባቸው፣ ጽኑ የሆኑ የመለያያ ግምብን የገነባንባቸው፣ የዘረኝነትና የጥላቻን ችካል የቸከልንባቸው መረገምቶቻችን እየሆኑ እንደመጡ እያስተዋልን ነው፡፡

ለዛሬው ጽሑፌ መነሻ የሆነኝ ባለፈው ሳምንት የተዋዳጁ የሙዚቃ ባለሙያ የአርቲስት ዓሊ ቢራ የኀምሳ/፶ኛ ዓመት የጥበብ ጉዞው በዓል በተከበረበት ወቅት የሆነ ክስተት ነው፡፡ ነገሩ እንዲህ ነው የዓሊ ቢራን የ፶ኛ ዓመት የሙዚቃ የስኬት ጉዞ ለማክበር ከተዘጋጁት ዝግጅቶች አንደኛው በአዳማ ከተማ በሙዚቃ ሥራዎቹ ላይ በተለያዩ ምሁራን ጥናታዊ ጽሑፎች የሚቀርብበት ዝግጅት ነበር፡፡ ታዲያ የማታ ማታ የዝግጅቱ አስተባባሪዎች ከአፋን ኦሮሞ ቋንቋ ውጭ በሌላ ቋንቋ የቀረቡ ጥናታዊ ጽሑፎች በምንም መልኩ እንደማያስተናግዱና ተቀባይነት እንደሌላቸው አስታወቁ፡፡

እንግዲህ ልብ በሉ ይህ ይህ ውሳኔ ደግሞ አስቀድሞ የተነገረ አይደለም፡፡ እንደ ውኃ ደራሽ ድንገት የሆነ ውሳኔ ነው፡፡ መቼም ዓሊ ቢራ ይህን ውሳኔ ይቀበለዋል፣ ይደግፈዋል ብዬ ለማመንና ለመቀበል እቸገራለኹ፡፡ ምክንያቱ ደግሞ ዓሊ ቢራ የሙዚቃ ሥራዎቹ በኦሮምኛ ቋንቋ ብቻ የተሰሩ አይደሉምና፡፡ ባለኝ መረጃ ዓሊ ቢራ በአማርኛ፣ በአደሪኛ፣ በዐረቢኛና በእንግሊዝኛ ቋንቋዎች ዘፍኗል፡፡ እነዛ ዘመናትን የተሻገሩ የዚህ ድንቅ የጥበብ ሰው ሥራዎቹ ብዙዎቻችን ልብ ውስጥ ዛሬም ድረስ ትልቅ ክብርና ሥፍራ አላቸው፡፡ ዓሊ ቢራ ስለ ነጻነት፣ ስለ ፍቅር፣ ስለ ጥበብ፣ ስለ አገሩ ውበትና ተፈጥሮ ያዜማቸው ዜማዎቹ እኮ ዘርና ቋንቋ ሳይለዩ የሰው ልጆችን ሁሉ ማዕከል ያደረጉ እንደሆኑ ነው የሚገባኝ፡፡

የዚህ ዝግጅት አስተባባሪዎች የዚህን አንጋፋና ታላቅ የጥበብ ሰው ሰው ሥራዎች በምን አመክንዮ ከአፋን ኦሮሞ ውጭ ሊዳሰሱ፣ ሊተነተኑ እንደማይችሉ የደረሱበትን ውሳኔያቸውን በግልጽ ቢነግሩን መልካም ነው፡፡ እንደሚገባኝ ይህ ውሳኔያቸው ፈጽሞ ለጥበብና ለጥበብ ሰዎች የሚሆን፣ የሚስማማ አካሄድ አይደለም፡፡ ደግሞስ የጥበብ ሥራ የቋንቋ፣ የዘር ድንበር አለው እንዴ?! ይህ ውሳኔ የወሰኑ ሰዎች በፍቅርና በአክብሮት የምንግራቸው ነገር ቢኖር ይህን በማድረጋቸው የዛን ታላቅ የጥበብ ሰው፣ የዓሊ ቢራን ድንቅ የጥበብ ሥራ ያሳነሱና ያኮሰሱ መሆናቸው ሊገባቸው ይገባል፡፡

ቢሆንልን ሁሉም በየቋንቋው የዚህ የጥበብ ሰው ሥራዎች ያላቸውን ፍቅርና አድናቆት፣ እንዲሁም ትችትና አስተያየት እንዲገልጹ ዕድል መስጠት ሲኖርብን እንዲህ ጠቦና አንሶ ከአፋን ኦሮሞ ውጭ እንዴት ተደርጎ የዓሊ ቢራ የሙዚቃ ሥራዎች ይተነተናሉ፣ ይጠናሉ፣ ይተቻሉ፣ ይሔየሳሉ ብሎ ማለት ጤነኛ አካሄድ አይደለም፡፡ እነዚህ ሰዎች አሳባቸውና ዓላማቸው የኦሮሞ ሕዝብን ቋንቋና ባህል ለማሳደግ ከሆነ የመረጡት ይህ መንገድ ትክክለኛ አይመስለኝም፡፡ ጥብብም ሆነ የጥበብ ሰው የቋንቋ ድንበር የለውምና!!
ከዛም አልፎ ይህ እነዚህ ሰዎች የወሰዱት ውሳኔ ቋንቋና ዘር ሳይለይ ተዋድኖ ተጋብቶ በኖረው የኢትዮጵያ ሕዝብ መካከል ሌላ የጥላቻና የመለያየት ግምብ መገንባት፣ የጥላቻ ክፉ ዘርን መዝራት ነው የሚሆነው፡፡ እስከማውቀው ድረስ ዓሊ ቢራ በኦሮሞነቱ፣ በቋንቋው፣ በባህሉ የሚኮራውን ያህል ኢትዮጵያዊነቱ በደሙ ያለ፣ ማንም ሊነጥቀው የማይችለው በልቡ ውስጥ በደማቅ የታተመ ክብሩና መኩሪያው እንደሆነ ነው ደግሞ ደጋግሞ ሲገልጽ የሰማነው፡፡

በዓሊ ቢራ የጥበብ ሥራ ውስጥ ተደጋግሞ የተዘፈነለት የኦሮሚያ ምድርና የታላቁ የኦሮሞ ሕዝብ የረጅም ዘመናት ታሪክና ሥልጣኔ፣ ቋንቋ፣ ባህል፣ አኩሪ የነጻነት ተጋድሎው ኢትዮጵያና ኢትዮጵያዊነትን በትልቁ ያደመቀና ያስዋበ የጥበብ ሸማ ነው፡፡ ‹‹በትናንትናዋም ሆነ በዛሬዋ ኢትዮጵያ ታሪክ መልክና ገጽታ ውስጥ ኦሮሞ ግንድ ነው፡፡›› እንዲሉ የፖለቲካ ምሁሩ ፕ/ር መረራ ጉዲና፡፡ ይህ ታላቅ ሕዝብ ከአማራው፣ ከትግሬው፣ ከአፋሩ፣ ከሱማሌው፣ ከሐረሪው፣ ከጉራጌው፣ ከደቡብ ሕዝብ ጋር በጽኑ የፍቅርና አንድነት፣ የአብሮነት መሠረት ላይ የተሳሳረ፣ የተዋሐደ ታላቅ ሕዝብ ነው፡፡

ይህ በምሥራቅ አፍሪካ ከሚገኙ ነገዶች መካከል በሕዝብ ብዛቱ ተወዳዳሪ የሌለው የኦሮሞ ሕዝብ ታሪኩ፣ ቋንቋው፣ ባህሉ፣ ሙዚቃው… ወዘተ እንዲስፋፋ፣ በአፍሪካና በመላው ዓለም ተሰሚነት እንዲኖረው ለማድረግ መጣር ሲገባ በአጉል ጥላቻና ጠባብነት ተይዞ ጥበብንና የጥበብ ሰዎችን በአንድ ቋንቋ ብቻ መወሰን፣ መገደብ ትልቅ ስህተት ነው፡፡ ይህን ውሳኔ ያደረጉ ሰዎችም ዞር ብለው ውሳኔያቸውን እንዲያጤኑ፣ በዚህ ውሳኔ ውስጥም የዓሊ ቢራ እጅ ካለበት ይህ ለጥብብና ለጥበብ ሰው የማይበጅ አካሄድ፣ ጥላቻንና መለያየትን የሚያነግሥ እንደሆነ በአክብሮት ለመግለጽ እወዳለሁ፡፡

የፍቅር፣ የተፈጥሮ፣ የውበት፣ የነጻነት፣ ውብና መገለጫ፣ የሰው ልጆች ሁሉ የመግባቢያ ረቂቅ ቋንቋ የሆነች ሙዚቃን በዚህ ደረጃ አውርዶና አዋርዶ፣ ከዘመን ፖለቲካ ጋር አጋብቶና አዋሕዶ እንዲህ አመንዝራ እንድትሆን ማድረግ የሚገባ አካሄድ ነውን?! ይህ ያደረጉ ሰዎች ምክንያታቸውን በግልጽ አብራርተው ሊነግሩን ይገባል ባይ ነኝ፡፡ ከዚህ ጋር አያይዤም የሁሉም ሕዝቦች ሀብት በሆነው የዓሊ ቢራ የጥበብ ሥራዎች ውስጥ ኦሮሞነትን ከኢትዮጵያዊነት ለይተውና ነጥለው፣ በአንድ ቋንቋ ብቻ ገድበው ለማየት፣ ለመተንተን ለሚፈልጉ ሰዎችም አንድ ገጠመኜን በማንሳት ጥቂት ነገሮችን ለማለት እወዳለሁ፡፡

በ1990ዎቹ መጨረሻ አካባቢ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ያሉ የኦሮሞ ብሔር ተወላጅ ተማሪዎች፣ የኦሮሚያ ዋና ከተማ ፊንፊኔ መሆን አለባት በሚል ለዓመታት የቆየውን ሙግት እንደገና ነፍስ እንዲዘራ በማድረግ እንደ አዲስ ለጥያቄ አቅርበውት ነበር፡፡ በወቅቱ ደግሞ የፌዴራሉ መንግሥት የኦሮሚያ ዋና ከተማ አዳማ እንጂ ፊንፊኔ አይደለችም ባይ ነበር፡፡ እናም ይህን አጀንዳ ማለትም የኦሮሚያ ዋና ከተማ ፊንፊኔ እንጂ አዳማ አይደለም የሚለውን አቤታታቸውን ለመንግሥት ለማሰማት የኦሮሚያ ብሔር ተወላጅ ተማሪዎች በአንድነት ተሰባስበው በአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ ፕሬዝዳንት ቢሮ ፊት ለፊት ከሚገኘው አስፋልት ላይ የተቃውሞ ሰልፍ አድርገው ነበር፡፡

በዚህ ለግማሽ ቀን በዘለቀው የተማሪዎቹ ተቃውሞ ከቢዝነስና ኢኮኖሚክስ፣ ከቴክኖሎጂ ፋኩልቲ፣ ከፋርማሲ ት/ቤትና ከአራት ኪሎ ዩኒቨርሲቲ የመጡ የኦሮሞ ክልል ተወላጆችም ሰልፉን ተቀላቅለውት ነበር፡፡ ሰላማዊ የሆነ ተቃውሞአቸውን በተለያዩ መፈክሮችና መዝሙሮች ያሰሙት ተማሪዎቹ በኋላ ላይ የዩኒቨርሲቲው ፕሬዝዳንት ቢሮ ከሚገኝበት ፊት ለፊት ካለው አስፋልት ላይ በፀጥታ ተቀምጠው የዩኒቨርሲቲው ከፍተኛ ኃላፊዎች ምላሽ ይሰጧቸው ዘንድ መጠባበቅ ያዙ፡፡

ዘግይቶም ቢሆን በወቅቱ የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ አካዳሚክ ቫይስ ፕሬዝዳንት የሆኑት ዶክተር የተማሪዎቹን አሳብና አቤቱታ ለመቀበል በርጋታ እየተራመዱ ወደእነርሱ መጥተው ተቀላቀሏቸው፡፡ ተማሪዎቹም የዩኒቨርሲቲውን ባለ ሥልጣን በአክብሮት ከተቀበሏቸው በኋላ በቢሮአቸው ፊት ለፊት ለግማሽ ቀን ያህል ለተቃውሞ እንዲሰበሰቡ ወዳደረጋቸው ወደ ዋና ጉዳያቸው በቀጥታ አመሩ፡፡
ሰልፈኞቹ ተማሪዎችም ከመካከላቸው የሚወክላቸውን ተማሪ መርጠው ጥያቄያቸውን ለሚመለከተው የመንግሥት አካል፣ ለጠ/ሚሩ ጽ/ቤት እንዲያቀርቡላቸው ለእኚህ ሰው በቃል አቀረቡ፡፡ በዚህ ሒደት ነበር በግሌ ያስገረመኝን አንድ ነገር የታዘብኩት፡፡ የኦሮምኛ ተናጋሪ የሆነው የተማሪዎቹ ተወካይ አማርኛ ለመናገር ባለመፈለጉ ብቻ ሳይሆን አማርኛ የነፍጠኞቹ፣ የቅኝ ገዢዎቹ የአቢሲኒያውያን ቋንቋ ነው በሚል ድምዳሜ የተነሣ እርሱ በኦሮምኛ ቋንቋ የሚያቀርበውን አቤቱታ ሌላኛው ጓደኛው በእንግሊዝኛ ለዩኒቨርሲቲው አካዳክሚክ ቫይስ ፕሬዝዳንት እያስተረጎመ መናገር ጀመረ፡፡

ይህ የኦሮሞ ብሔር ተወላጅ የሆኑ ተማሪዎች ዙሪያ ጥምጥም አካኼድ ስለአማርኛ ቋንቋ ያላቸውን የተሳሳተ ግምትና ጥላቻ በግልጽ ያሳዩበት እጅጉን የተገረምኩበት አጋጣሚ ነበር፡፡ የአማርኛ ቋንቋ የአገሪቱ ወይም የፌዴራሉ መንግሥት የሥራ ቋንቋ ነው ተብሎ በሕገ መንግሥቱ በግልጽ በተቀመጠበት የኦሮሞ ብሔር ተወላጅ የኾኑት ተማሪዎች አማርኛ ቋንቋን ሽሽታቸው ለጊዜውም ቢሆን ግራ አጋባኝ፡፡ የሆኖ ሆኖ ግን ተማሪዎቹ በወደዱት መንገድ አቤቱታቸውን ካቀረቡ በኋላ ሰልፉ በሰላማዊ መንገድ ተጠናቆ ተበተነ፡፡

ይህ በወቅቱ የታዘብኩት ነገር ዛሬ ደግሞ የዓሊ ቢራን የጥበብ ሥራዎቹን ከአፋን ኦሮሞ ውጭ እንዴት ሲባል ጥናት ይደረግበታል የሚሉ ሰዎችን አካሄድ ጋር ተዳምሮ እጅጉን ግራ አጋባኝ፡፡ ለመሆኑ አማርኛ የአገሪቱ ወይም ፌዴራል መንግሥቱ የሥራ ቋንቋ አይደለም እንዴ ስል ለመጠየቅ ተገደድኩ፡፡ የኦሮሚያ ተወላጅ የሆኑት ተማሪዎች ነገረ ሥራቸው በወሬ እሰማው የነበርኩትን ‹‹የአማርኛ ቋንቋ የአቢሲኒውያን የቅኝ ገዢዎች ቋንቋ ነው፡፡›› በሚል የፈረጁበት የተሳሳተ ታሪካዊ ድምዳሜና ትርክት እውነታውን በተግባር በአደባባይ አይቼና ሰምቼ በማረጋገጤ መገረምና ግራ መጋባትን ሞላኝ፡፡ ቆየት ብዬ ደግሞ ድንጋጤና አንዳንች የፍርሃት መንፈስ ውስጤን ሲያርደው ተሰማኝና ሽምቅቅ አልኩኝ፡፡

እናም በወቅቱ ለመሆኑ ወዴየት እየሔድን ነው፣ በዚህ የተሳሳተ የታሪክ ትንታኔና ሚዛናዊ ያልሆነ ትርክት ድምዳሜ ዕጣ ፈንታችን ምን ይሆን፣ ይህ የእርስ በርስ ጥላቻና ንቅት ወዴየትኛው ጎዳና ያደርሰን ይሆን በሚል ጥያቄ ውስጤ ተወጥሮ ነበር፡፡ እንደው የሆነስ ሆነና የኦሮሞ ብሔር ተወላጅ የሆኑ አንዳንድ ምሁራንና የኦሮሞ ሕዝብ ነጻ አውጪ ታጋዮች ነን ባዮችና ኦሮሚያ በአቢሲኒያ በቅኝ ግዛት ሥር የኖረ ነው የሚለውን አሳብ አቀንቃኞች እንደሚሉት፣ አቢሲኒያ በቅኝ ገዝታቸው ቢሆንስ ከእንግሊዝኛ ቋንቋ ይልቅ የትኛው ቋንቋ ነው የሚቀርባቸው፣ የሚቀላቸውስ አልኩኝ ለራሴ፡፡
እነዚህ የኦሮሚያ ተወላጅ ተማሪዎች አማርኛን ቋንቋን ላለመናገር የሔዱበት የዙሪያ ጥምጥም መንገድ ፍርሃትን አጫረብኝ፡፡ አቢሲኒያ በቅኝ ገዝታናለች በሚል ሰበብም የቅኝ ገዢዎቻችን ወይም የነፍጠኞች/የአማሮች ቋንቋ ከልባችንም ከአንደበታችንም ፈጽሞ ይራቅ፣ ውጉዝ ይሁን ያሉበት ጥላቻ የወለደው አካኼዳቸው በውስጤ ሌላ ልጋፈጠው የሚገባ የታሪክ ጥያቄንና ሙግትን ፈጠረብኝ፡፡
በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ቆይታችን የአፍሪካን ኮሎኒያልና የነጻነት ትግል ታሪክ ያስተማሩን እጅጉን የምናከብራቸውና የምንወዳቸው፣ ምስጉንና ምሁራዊ ጨዋነትን በእጅጉ የተላበሱ የኦሮሞ ብሔር ተወላጅ የኾኑ የታሪክ ፕሮፌሰር ናቸው፡፡ የአፍሪካ የቅኝ ግዛት ታሪክ ጥናታችን አውሮፓውያን አፍሪካውያን ሕዝቦች ከታሪካቸው ተነቅለው፣ ቋንቋቸው ተረግጦ፣ ቅርሳቸውና ማንነታቸው ተዋርዶ፣ የእንሰሳ ያህል እንኳን ክብር ተነፍጓቸው፣ ወደ አውሮፓ ተጓጉዘው በዛ በሚገኙ ታላላቅ ቤተ መዘክሮች/ሙዚየም ውስጥ ፍጹም ኢሰብአዊ በሆነ መልኩ እንደ ዱር አራዊት በብረት አጥር ተከልለው ለትዕይንት እንዲቀርቡ የተደረጉበትን አስከፊ፣ አሳፋሪ የባርነትና የቅኝ ግዛት ዘመናትን እንዳሳለፉ ነበር የተማርነው፡፡

በአገራችንም በኢትዮጵያ ለአምስት ዓመታት የቆዩት ኢጣሊያውያኑ ቅኝ ገዢዎች ተመሳሳይ በሆነ መንገድ ነጭና ጥቁር በሚል የዘረኝነት መርዝ ስብከታቸውና የነጭ የበላይነት ባሰፈነው በከፋፍለህ ግዛው ስልታቸው ለጥቂት ዓመታትም ቢሆን ሕዝባችንን ለመከራ እንደዳረጉት ነው ታሪክ የሚነግረን፡፡ ኢትዮጵያውያን ከዐራተኛ ክፍል በላይ እንዳይማሩ፣ ኢጣሊያውያኑ በሚዝናኑበት፣ በሚኖሩበትና በሚንቀሳቀሱበት በማንኛውም ቦታ ለጉልበት ሥራ ብቻ ካልሆነ በቀር ሐበሻ ዝር እንዳይል በሚደነግገው ሕጋቸው ሕዝባችን የቅኝ አገዛዝን አስከፊ ገጽታውን በመጠኑም ቢሆን ለመረዳት ችሎ ነበር፡፡
እንግዲህ በአጭሩም ቢሆን የቅኝ አገዛዝ ገጽታውና መልኩ ይህ ነበር፡፡ ይህን የታሪክ እውነታ ይዘን የኦሮሞ ተወላጅ ወንድሞቻችንን አቢሲኒያ በቅኝ፣ በኃይልና በነፍጥ ገዝታናለች ትርክትን ወይም ታሪካዊ ሙግትን ስንገመግም አንዳንድ የተሳሰቱ ነገሮች እንዳሉ ይታዩናል፡፡ ለመሆኑ ቅኝ መገዛት ማለት ምን ማለት ነው? በእርግጥስ በአገራችን ታሪክ ነገሥታቱና ገዢዎች በገብር አልገብርም፣ የግዛት ማስፋፋትና የኢኮኖሚ የበላይነትን ለማስጠበቅ የተደረጉ ዘመቻዎችና ወረራዎች የቅኝ አገዛዝ ባሕርያትና ገጽታዎች ነበሩት ወይ ብለን በእርጋታ መጠየቅ ያለብንም ይመስለኛል፡፡

መቼም በአቢሲኒያ/በኢትዮጵያ ታሪክ ኦሮሞ በመሆኑ በሌሎች አፍሪካውያን ወንድሞቻችን እንደሆነው አስከፊ የሆነ የዘር መድሎ የደረሰበት፣ እስከ ዐራተኛ ክፍል ብቻ እንዲማር የተገደደ፣ አቢሲኒያውያን በሚሔዱበት ጋሪ፣ አውቶቡስ አሊያም ባቡር እንዳይሔድ የተከለከለ፣ አቢሲኒያውያን በሚገቡበት ሆቴል እንዳይገባ፣ በሚማሩበት ትምህርት ቤት እንዳይማር፣ በሚዝናኑበት መዝናኛ ቦታዎች ፈጽሞ እንዳይገኝ የተደረገ የኦሮሞ ተወላጅ እንዳለ አንድም የታሪክ ሐቅ ማቅረብ እንደማይችሉ ራሳቸው አቢሲኒያ ቅኝ ገዝታናለች አቀንቃኝ የሆኑ የኦሮሞ ምሁራን ሳይቀሩ ልባቸው በሚገባ ያውቀዋል፡፡
ይህን ስል ግን በተለያዩ ዘመናት በኦሮሞም ይሁን በሌሎች በአገራችን በሚገኙ ብሔር ብሔረሰቦችና ሕዝቦች ላይ ጭቆና፣ የመብት ረገጣ አልደረሰም፣ በቋንቋቸው እንዲያፍሩ፣ ታሪካቸው እንዲደበዝዝ፣ ባህላቸውና ቅርሳቸው እንዲናቅ፣ ከማንነታቸው እንዲነቀሉ ወይም እንዲሰደዱ አልተደረገም ማለት ግን አይደለም፡፡ ይህ ግን ዛሬ አንዳንዶች እንደሚሉት ዓይነት አንድ ሕዝብ የሌላውን ሕዝብ ታሪክ፣ ቋንቋ፣ ቅርስንና ባህልን ሆን ብሎ ለመጥፋት የተደረገና አንዳንዶችን ደፍረው እንደሚሉት የዘር ማጥፋት ዘመቻ ዓይነት መልክ አልነበረውም፡፡ አሊያም ደግሞ ዛሬ ዛሬ በድፍረት እንደሚባለውም የቅኝ ግዛትና የአፓርታይድ ዓይነት መልክ ወይም ገጽታ በጭራሽ አልነበረውም፡፡

እንዲህ ዓይነቶቹ እውነተኛ መሠረት የሌላቸው የታሪክ ትንታኔዎችና አተያየቶች በኢትዮጵያ ሕዝቦች መከካል ልዩነትንና ጥላቻን በማራገብ፣ ተዋዶና ተፈቅሮ የኖረውን ሕዝብ በጥርጣሬና በጥላቻ ዓይን እንዲተያይ እያደረጉ ያሉ አጋጣሚዎችን በተለያዩ ጊዜያት እያየን ነው፡፡ ባሳለፍነው ሳምንት በአዳማ ከተማ በዓሊ ቢራ የሙዚቃ ሥራዎች ላይ ጥናታዊ ጽሑፋቸውን ለማቅረብ በተገኙ ምሁራን ላይ ከኦሮምኛ ቋንቋ ውጭ ያሉ ጥናታዊ ጽሑፎችን የአንቀበልም ውሳኔም ከላይ ካነሳሁት የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ገጠመኜና ከዚሁ ከአዳማው ክስተት ጋር ተያይዞ አንድ የሚነግረን ሐቅ አለ፡፡
ይኸውም በአገራችን በኢትዮጵያ ባለፉት ዓመታት ቋንቋዎቻችን ‹‹እነርሱና እኛ›› በሚል የጥላቻንና የዘረኝነትን ግምብ የገነባንባቸው፣ የእርስ በርስ ልዩነቶቻችን እያሰፉ ያሉ የልዩነትና የጥላቻ መስመር ያሰመርንባቸው፣ ጽኑ የሆኑ የልዩነትን ግምብ የገነባንባቸው፣ የዘረኝነትና የጥላቻን ችካል የቸከልንባቸው መረገምቶቻችን እየሆኑ እንደመጡ እንዳለን በተግባር ያረጋገጠልን ያለ እውነታ ነው፡፡

ለመሆኑ ዓሊ ቢራ ከኦሮምኛ ውጭ በአማርኛ፣ በአደሪኛ፣ በእንግሊዝኛ፣ በዐረቢኛ ቋንቋዎች አልዘፈነም እንዴ?! የዓሊ ቢራ የጥበብ ሥራዎች የኦሮሞ ሕዝብ ብቻ ሀብት ብቻ ናቸው ያለውስ ማን ነው?! ሙዚቃ የቋንቋና የዘር ድንበር የሌላት ሰው ልጆች ሁሉ ሀብትና መግባቢያ ረቂቅ ቋንቋ እንደሆነች አይደለም እንዴ ዓለም ሁሉ በአንድ ድምፅ የተስማማው?! እናስ የዚህን ታላቅ የጥበብ ሰው ሥራዎች ከኦሮምኛ ቋንቋ ውጭ ሊታዩ፣ ሊጠኑ፣ ሊገመገሙ አይገባም ማለትን ምን አመጣው?!

በመጨረሻም ተዋዳጁን አርቲስት ዓሊን ቢራን ዘመን ለማይሽራቸው ድንቅ ለሆኑ የጥበብ ሥራዎችህ ፶ኛ ዓመት እንኳን በሰላምና በጤና አደረሰህ በማለት ልሰናበት፡፡
ሰላም!

nikodimoswise.7@gmail.com

ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

ለማንበብ እዚህ ይጫኑ